O FURANCHO DO JACINTO (2ª Parte)

O FURANCHO DO JACINTO – 2ª Parte
(De cando o Jacinto pechou o furancho)

Na parroquia de Marcón,
provincia de Pontevedra,
un home tiña un furancho,
que abría na primavera.

“O Furancho do Jacinto”
era o nome do recuncho,
sinalado cun ramallo,
de loureiro e mais fiuncho.

Ata alí coma formigas,
chegaban xentes pra farra,
gaiteiros e mais cantores,
e tocadores de guitarra.

Uns cantaban e bebían,
outros comían a eito,
mentras Jacinto berraba…
– Compañeiros, viño ó peito!

E entre cuncas e xerriños,
de viño branco e mais tinto,
según se enchia o bandullo,
íbase afrouxando o cinto.

E os que por alí pasaban,
sentíanse admirados,
polo ben que se cantaba,
cos paladares mollados.

O carallo foi un día,
que da noite pra mañá,
o furancho pechou porta,
sen nin sequera avisar.

A xente desorientada,
ó non poder tomar viño,
deambulaba por congostras,
corredoiras e camiños.

Ata que un día un tal Pepe,
coma un can que vai cazar,
aguzou ben o fuciño,
e adicouse a investigar.

E despois dunhas pesquisas,
pasando unha sede doente,
dou conta do sucedido,
ós amigos e clientes.

– O Jacinto é o culpable,
de semellante desfeita,
por venderlle a uns ourensans,
todo o viño da colleira.

E agora os bebedores,
andamos todos de loito,
porque pechou o furancho,
que abría a iso das oito.

Soio cabe sacar disto,
a seguinte conclusión,
e vouna decir a todos,
con gran dor no corazón.

O Jacinto fixo o mesmo,
que os curas no sermón:
Kyrieléison, Christeléison,
veñan cartos pro caixón!

– Como ben di un refrán,
que seguro fixo un beato,
¡Pra beber, hai sempre xente…
O carallo é dar sulfato!

… ………………..Letra;  José Iglesias Fernández
…………..        Axudou;  Julio González Álvarez

.

NOTA SOBRE O CANTAR
…..O Jacinto é un bo amigo, que anque non en moita cantidade, colleita un viño tinto caíño, albariño e branco país, que lle randea o nabo con calquera dos tres.
….. Todolos anos polo mes de Maio vendíao no seu furancho, e uns cuantos amigos xutabámonos alí pra beber e botar unhas cantiguiñas de paso.
….. Fai uns anos fixéralle un cantar titulado “O FURANCHO DO JACINTO” coa idea de cantala no furancho entre os amigos.
….. Agora e xa coa edade bastante avanzada, dende fai un par de anos decidiu venderlle a colleita toda a un restaurante ourensán, para poder librarse de atender o furancho, xa que lles daba bastante traballo tanto a él coma súa dona, que era a que facía as tortillas e fritia os chourizos e pementos para acompañar o viño. Amais non lle compensa abrilo, ante as obras que tiña que facer impostas pola nova normativa da Xunta sobre furanchos.
….. Outro bo amigo meu, e aínda mellor músico e gaiteiro, Julio González Álvarez, deume a idea de facerlle un cantar de despedida e peche ó furancho. E a min como estas cousas non é que me deñan moito traballo facelas que digamos, pois eso. Entre os dous fixémoslle un cantar dedicado o peche do Furancho do Jacinto.

ROMANCE DO GATO

Estando o señor don Gato,
en sillón douro sentado,
con xibón de cotonía
y muy largo embitonado,
luego Ile viu la noticia
que había de ser casado,
con unha gata malíesa,
que andaba n‘aquel tejado.
El gato, con tanta risa,
caiu del sillón en bajo,
rompió las siete costelas
y mais la punta del rabo.
Luego chamaron al médico
y tamien al escribano,
para facer testamento,
de lo que había robado:
dúis libras de longaniza,
mas otras dúis de pescado,
y otras tantas de manteiga,
para manteiga-lo caldo.
—Si me morro deste mal,
que me entirren naquel campo,
con la cabeciña fóra,
y el peliño ben peinado.
Con un letreiro escribido,
bien alto y aún mais claro,
con letras de ouro que diga:
“Aquí morreu un desdichado.
No morreu de tabardillo,
ni tampouco de costado,
que morreu do mal de amores,
que é un mal moi desgraciado.”

Remexendo na miña maleta da desorde, atopei nun papel esta versión do famoso romance. Non lembro nin onde me fixen con ela, pero é ben mais fermosa que a que está en castelán.

 

RIADA NA PARROQUIA DE MUIMENTA

A la veira mar pousado,
baixo a sombra dun salgueiro,
bebía birras a esgalla,
un garrido cabaleiro.

O non precisar do sol,
por non ter sangue lagarta,
de cervexas e de sombra,
pillou unha boa farta.

E foi tan grande a inchenta,
que emulando unha tronada,
desbordou dunha mexada,
o regato de Muimenta.

Con semellante riada,
de cervexa filosófica,
a parroquia é declarada,
”Nova zona catastrófica”

Sabedores da desgraza,
ós políticos de turno,
puxeron en marcha os “Audis”
sen perder un so segundo.

E chegaron a Muimenta,
en comitiva oficial,
o Rajoy e o Frijolito,
para avaliar o mal.

Nada mais mirar pros prados,
totalmente asulagados,
pasáronlle a bola a outros,
pra resolver o tinglado.

Chamaron ós xornalistas,
pra lles dar a información:
– Tócalle arranxar a riada,
aos da Diputación.

No organismo provincial,
facendo de oidos xordos,
ríronse do mandamento,
que din os dous peixes gordos.

E pola vía de urxencia,
convocaron un consello,
do que saíron decindo:
– Eso é cousa do concello!

No concello deron largas,
pola falta de cartiños,
e escrituraron nun bando…
que o arranxen os veciños!

Os veciños que están cansos,
dos faceres desta xente,
din de botalos ó río,
pra que os leve a corrente.

Mais ó ser unha parroquia,
traballadora e honrada,
deciden ir pra taberna,
e non facer a trasnada.

O Rajoy e o Frijolito,
vendo o asunto rematado,
déronse a mau contentos,
do traballo realizado,

E co peito ben inflado,
pensando en tomar uns viños,
foron dar ó merendeiro,
que hai na Ponte Vilariño.

Como a inchenta foi no Deza,
e o traballo era “a mantido”
pra non viaxar de valde,
largáronlle un bo cocido.

E alá pola media tarde,
despois dos cafés e copas,
achegáronse ata a Ponte,
pra visitar ás “garotas”

O atopar todo pechado,
que ata a noite non abrían,
decidiron dar a volta,
e deixalo pra outro día.

Xa de volta pra Santiago,
os veciños de Cadrón,
berrábanlles dende as fiestras:
– Mira que sodes lambóns!

E os que somos do castelo,
ó mirar tanto Audi xunto,
pensamos volver ós tempos,
de Don Manuel, o difunto!

E ata aquí chegou a historia,
dun garrido cabaleiro,
que por non mexar amodo,
anegou o pobo inteiro.

Todo empezou con ista foto á veira do mar tomando unha cervexa.  Publiqueina no Face coas tres primeiras estrofas, e un par de amigos (Luís Torres e Javier Anton V.) engadíronlle duas mais. Así que xa posto, convertín tal cousa nun cantar de cego dedicado ás miñas aldeíñas. E de seguro que andando o tempo poreille música tamén.

O SAPO DA ARRIBADA

Poñan atención señores,
a iste caso tan bestial,
sucedido na Cañiza,
e que o cego vai contar.

Tremendísima é a historia,
a dun “sapo” da Arribada,
nado no lugar do Sixto,
e criado na estercada.

Vivía onda o rio Manso,
alá nos anos sesenta,
un rapaz duns trinta anos,
e actitude moi violenta.

Malas artes tiña o bicho,
según contan os veciños,
seica merecía a morte,
dun trancazo nos fuciños.

Acostumado a tratar-e,
ás mulleres a malleiras,
foise achegar onda unha,
do lugar das Estripeiras.

A rapaza, xornaleira,
entregáballe o gañado,
ante a mau de cachetazos,
que lle daba aquel malvado.

Ata que chegou o día,
que cansada do maltrato,
escapouse do seu lado,
como fuxe da auga o gato.

Ó non permitirllo o tipo,
foise correndo tras dela,
menos mal que a defenderon,
os veciños da súa aldea.

O animal ó verse solo,
decidiu marchar pra Vigo,
e mirar de atopar outra,
coa que seguir seu castigo.

E atopouna no Berbés…
unha moza recatada,
ademais de ben fermosa,
traballadora e honrada.

Pouco tardou o animal,
en berrarlle e bater nela,
ata que a chamou súa nai,
que volvera pronda ela.

Como pasa nistes casos,
e sentíndose obligada,
quixo seguir onda el,
e vivir amedrentada.

E o tempo foi pasando,
levando a vida amargada,
entre tundas e malleiras,
ata que quedou preñada,

E foi polo 11 de Xullo,
que se escoitaron na aldea,
uns infernais berridos,
que pintaban cousa fea.

Os veciños da parroquia,
pensando xa no peor,
avisaron ós ceviles,
o asaltalos mal temor.

Nada mais entrar na casa,
semellante cousa viron,
que aínda sendo ús homes fortes,
nun mar de bagoas saíron.

A rapaza maltratada,
desangrada e mal ferida,
tirada estaba no chao,
que parecía ata sen vida.

Os veciños reanimandoa,
coa calor do seu cariño,
lévana correndo a urxencias…
pero morre no camiño!

O pedazo de animal,
andivo fuxido un tempo,
agochado nunca cova,
e tapado polos fentos.

Anque dous meses despois,
deron os gardas con el,
e encerrárono na Lama,
ata a sentencia do xuez.

Dos vinte anos de condena,
o “sapo” cumpliu só catro,
e seica xa anda metido,
noutro asunto de maltrato.

E remato xa o cantar,
con unha fonda tristura
pensando en tantas mulleres,
que padecen tal tortura.

Tende coidado rapazas,
cando escollades marido,
por se buscades galán,
e vos toca un malnacido

Non facer caso dos contos,
e coas fadas moito tino,
xa que os sapos non encerran,
a un cabaleiro escondido.

Este Cantar de cego, feito por encargo do meu bo amigo Antonio Vazquez Blasco, está basado nun feito real acontecido nos anos sesenta nunhas parroquias dos arredores da Cañiza.
Tan de rabiosa actualidade a violencia de xénero, é o relato dunha serie de malos tratos cometidos por un malnacido para coas súas mulleres, e que rematan co crime horrendo dunha delas. Como pasa na maioría distes casos, o “sapo” despois dunha leve condea, volveu ás andadas nada mais sair do carcere.

 

UN COCIDO DE LALÍN (Como Deus manda)

Chamoume San Pedro ó ceo,
xa que en Lalín son nacido,
que lle leve unhas cousiñas,
pra facer un bo cocido.

Un lacón, unha cacheira,
e unha ristra de chourizos,
ademais dunhas castañas,
afumadas nos canizos.

De Muimenta unhas patacas,
uns greliños de Cadrón,
dous botelos do Castelo,
e de Bermés un bo xamón.

Pois xa ten prendido o lume,
co trespés ben asentado,
o pucheiro cheo dauga…
e a Deus sentado ó lado!!!

Seica levan todo o ano,
cunha dieta sen excesos,
pasando mais fame os dous,
que os carrachos dos codesos.

Así que voume pralá,
como un rapaz ben mandado.
Se lles fago un bó cocido,
xa teño o ceo gañado.

Pois eu méritos non teño,
pra gañalo doutro xeito,
que a rezar –eles xa o saben-
a verdá… no-estou afeito!!!

Convidareinos despois,
-pra que estarriquen as pernas-
a uns paseos por Lalín,
e a cantar polas tabernas.

E remato xa este conto,
dando a razón ós que dín,
que non hai mellor cocido…
que o que se fai en Lalín!!!

Nunca escribira nada sobre da Festa  do Cocido de Lalín. Así que considerando tal feito como unha débeda, ahí vai un pequeno poemiña, que andando un pouco o tempo, penso musicar tamén.

UN DÍA DE FEIRA NA AGOLADA

A MULLER DO PASTOR

A MULLER DO PASTOR
Estando na miña porta,
pola raiada do sole,
vira vir un cabaleiro, * ¡hai meu amor!
nun cabaliño andadore.

Perguntou si era casada,
i eu lle dixen; Si señore.
Perguntárame con quen,*
i eu lle dixen cun pastore.

Vente conmigo casada,
e deixa ó probe pastore,
comeremos, beberemos,*
faremos vida de amore.

Prometoche unha almena,
con ventana e corredore,
e teremos castelos fortes,*
con ventanas ó redore.

Vaite con Dios cabaleiro,
que eu non quero teu amore,
nin os teus castelos fortes,*
con ventanas o redore.

Que si ti es cabaleiro,
meu marido é un señore,
e ten un fato de ovellas,*
que nubra os raios do sole.

Raios partan as ovellas,
e volvan polo pastore,
e as pernas lle queden tortas
o pasar os barrancon-hes.*

E os ombreiros encentados
das correas do zurron-he
I os dentes apodrecidos,*
de comer os requeixon-hes.

CANTAR PRO TIO FACUNDO

CANTAR PRO TIO FACUNDO
A modo dun cego veño,
pra falar do que me dixo,
o meu avogado de oficio,
e mais da sorte que teño.

Coa xiada do domingo,
morreu meu tío Facundo,
e antes de deixal-o mundo,
contareivos o que fixo.

Deixou ben escriturado,
que me deixaba o que tiña;
Unha pequena casiña.
mai-los cartos aforrados.

A casa quere uns amaños,
e hai que pagala a diario,
pois o prestamo bancario,
seica vai durar cen anos.

E dos cartos aforrados,
casi millor non falar,
fun o banco prós sacar,
e ríronse os empregados.

Pois voaron convertidos,
en non sei que “Preferentes”.
feitas por ser bos clientes,
que acabaron sendo un timo.

E o ladrón do direutor,
escapouse a toda presa…
– Por consello de un tal Blesa –
¡Canto mais lonxe millor!

E como se foran nabizas,
fixo cos cartos un feixe,
gardounos nun saco do peixe,
e levounos pra Suiza.

Asi que, si eu xa era probe,
e agora non teño nada,
eses que fan a fornada,
podían mandarme un sobre.

Pois seica os reparten a centos,
enchendo as caixas dos puros,
pra asegurase o futuro,
con billetes de quinientos.

E si non, xa irei pedir,
e non declaro a Facenda.
¡Que fagan iles a renda!
… a nai que os á parir.

E deixo eiquí o debate,
sin que se entere Montoro,
… por si dí que son un loro
e me quita o chocolate.

E a ti, tio Facundo,
débeche estar dando a risa.
Xa che terei unha misa…
¡Que disfrutes no outro mundo!

Iste cantar de cego, puden facelo inspirándome en feitos reais pero non foi así. Inventeime un tal “Tio Facundo” e ata tardei uns cuantos meses en facelo, pois eran tantos os aconteceres en que inspirarme que non sabía moi ben por onde empezar. Así que toda coincidencia coa realidade só e iso… nada mais que realidade.

 

ENFERMEIRAS E DOUTORES

A MOZA MAIS FERMOSA

Teño a moza mais fermosa,
de todas Terras do Deza,
non hai mozo na bisbarra,
que non poña os ollos nela.

Agarradiños da man,
dende o Castelo a Cadrón,
éncholle a cariña a bicos,
en canto teño ocasión.

Ademais de boa dote,
que lla xuntou a súa nai,
ten un pucheiro de barro,
que lle mercou o seu pai.

O pucheiro non val moito,
pois fáltalle un anaquiño,
que llo rillaron os ratos,
pensando quera touciño.

E ademais ten unha horta,
de tres ou catro ferrados,
onde ó chegar o outono,
non sementa mais ca nabos.

Unha leira de patacas,
e un porco no cortello,
ducia e media de galiñas,
e entras pernas un coello.

Ó chegar as noites frías,
cando xía no Penedo,
fai un caldo de nabizas,
que sabe que mete medo.

E despois de ben mantidos,
debaixo do cobertor,
ún o cabaliño doutro,
logo entramos en calor.

E remato eiquí o romance,
que hai moita roupa tendida,
hoxe conteivos o doce,
o picante noutro día.