“HOMENAXE A JOHN BALAN”

        Fai uns meses, o meu bo amigo Benito, do grupo “Os Saljariteiros” pedíume para a homenaxe ó mariñense de pro, John Balan, unha cantiguiña para cantala os nenos dun cole da vila no “Son de Marín” no Parque Eguren

        Por mor do Covid, os rapaces non puideron cantala, e Benito, grabaouna coa zanfona para proxectala durante a homenaxe que se lle rendíu.

        Acabo de atopala na Canle de You Tube de Beni. Así que aí vai xunto co texto:

 

JOHN BALAN

Vímosvos falar dun home,

que era toda unha orquesta.

O seu nome era John Balan,

e facía el solo a festa.

 

Arrimábase a unha porta,

pra facer a percusión,

e cos sons da súa boca

tocaba calquer canción.

 

Facía o són da trompeta,

tamén o do saxofón,

e coas maus arremedaba,

como se toca o trombón.

 

Imitaba o son do trole,

pitando de tal maneira

que asustaba ós caminantes,

que iban cos ovos pra feira.

 

Mentras esperaba o turno,

pra poder cortar o pelo,

contaba pelis do oeste,

vestido igual cun vaqueiro.

 

Percorreu toda Galicia

e ata America, foi dar,

e fixéronlle un programa

que dou moito que falar.

 

Nos seus derradeiros anos,

era toda unha ledicia,

miralo en moitos programas,

da TV de Galicia.

 

Sempre na nosa memoria,

polo seu gran corazón,

hoxe vimos a cantarlle,

e dedicarlle esta canción.

O DÍA QUE CAMBIEI A MOZA POLA TABERNA

O DÍA QUE CAMBIEI A MOZA POLA TABERNA
…….. O poema, fíxeno a comenzos de ano, inspirándome nos poemas das alboradas de Cunqueiro, ó volver a ver no blogue “AQUAM LATAM” do amigo Manolo Busto, a foto do Señor Souto na súa taberna. Taberna na que botei moitas noites da miña mocedade cantando cos meus amigos daquel tempo.
…….. Cando o escribín, non foi coa idea de musicalo, pero poucos días despois de facelo, tiña que cantar nos pendellos da Agolada. Así que, pensei que sería bo poñerlle música e cantalo alí.
…….. E aproveitando que o Arnego nace na Serra do Faro, e ás musas andaban a meter os pes nas súas augas, non me fixo falta pensalo dúas veces, e a cantiga, estreneina nos pendellos tal como eu quería.
…….. A taberna, atopábase onda a ponte vella de Vilariño (a casa segue alí reconvertida en “Puticlú” unha magoa non aproveitala como casa de cultura ou algo así) e na parte de riba dela, había unha tosta para a producción de enerxía eléctrica. Os mozos de Cadrón, Agolada e dos seus arredores, iamos a bañarnos nela polo vrau. Eu ia coa miña guitarriña ó lombo dende o Castelo, e despois pola noitiña, botabámoslle unhas cantiguiñas alí mentres bebiamos un “Fis Fas” daqueles que había.
…….. Gardo moi boas lembranzas dese lugar, e de feito, cada vez que paro a tomarlle unha jasiosa no Merendeiro do Arnego, que queda a uns 100 mts. de onde estaba a taberna, sempre paro despois na ponte, e vanseme os ollos pra casa que tantas lembranzas garda baixo o seu teito.
…….. O poemiña, non é que conte a verdade de cómo eran as cousas, xa que daquelas e aínda despois, non cambiaba a música polas mozas, pero bueno, é unha maneira de falar e de dicir que tamén me gustan moito as cantigas nas tabernas. Tabernas reconvertidas hoxe en día en furanchos, pero que seguen gardando o sabor do bo viño e a boa música.
…….. Pois nada. Que teñades un bo día, a ser bos, e levadeo con sosego, que nun mes, andamos perdidos polas congostras mirando como maduran as ameixas e as uvas, e as amoras e as cereixas.
…….. Apertas para todos.

A Cantiguiña está basada nun dos poemas recolleitos nas alboradas de Cunqueiro sobre o poeta Antonio Noriega.

MELINDROS DE MELIDE.

Foron a Melide,
o Julio e o Xan,
a mercar melindros
a cabalo dun can.

O can era cejo,
mais listo ca un allo,
e perdeuse na Arzua,
buscando un atallo.

E dando unha cuada,
botounos pro rio,
e alí están agora,
mortiños de frio.

Sen probar os melindros,
e con tan mala pata,
que pra cea só teñen,
sardiñas en lata.

Dedicada ós meus amigos Xan Perez e Julio González.

BO NADAL, PARA “OS GHALOS DO CURRAL”

Pra estas festas do Nadal,
non vos hai millor bocado,
que un “muslamen” ben asado,
dún dos “Ghalos do Curral”

Non fai falta ir ata ás Cruces,
pra atopar un bo exemplar,
q’andan uns aquí a cantar,
que asemellan avestruces.

Mirai se son de boa casta,
que ata os que fan o “Avecrem”
andan tras deles tamén,
pra convertilos en pasta.

Pois sabido é questes ghalos,
son calidá tan superior,
que ata os que fan sopas “Knorr”
xa tentaron trasquilalos.

Pra saborealos no seu punto,
primeiro hai que contratalos,
e darlles licor coma ós pavos,
pra que canten en conxunto.

E se se adoban con viño,
e cuns pinchos adecuados,
en canto se atopan fartados,
cantan ata o “Miudiño”

Que sexa leve, compañeiros,
con pan e viño a fartar.
Se convidades a cantar,
vou pronda vós, pro poleiro.

A MOZA, POLA TABERNA

Unha noite de inverno desas de tronada,
tentáronme as ganas de ir á Agolada.
Pra ver unha moza, inda mais feiticeira
ca rosa mais rubia de toda a roseira.

Cheguei ó Arnego, e brinquei polo rio,
e pasei Vilariño sen medo nin frio.
Empezou a chover e busquei un cuberto,
e pechei o paraugas que levaba aberto.

Alí adormiñaba un arado e un carro,
e arrimeime a unha roda pra liar un cigarro.
E buscando o tabaco pola chaqueta,
ouín o “tris-tris” dunha pandeireta.

Pois preto, moi preto, de onde a escoito,
está, onda a ponte, a taberna de Souto.
E alí van as xentes de Cadrón e o Castelo,
e doutras aldeas darredor do Farelo.

Así que, esquecéndome dos meus amores,
fun pra taberna, pronda os labradores.
Papar ovos fritos con migallas de millo,
e “mollar a palleta” cuns grolos de viño.

Que no hai mellor cousa, pra mentras te abrigas,
que botar cos amigos, un par de cantigas.
E comer e beber, ata quedar fartos,
anque ó longo da noite, quedemos sen cartos.

Nesta casa, na vella Ponte Vilariño, estaba a taberna de Souto.

A cantiga está inspirada nun poema de Antonio Noriega.

CANTAR DE CEGO PRA FEIRA FRANCA

Moi bos días meus señores,
donas i mais cabaleiros,
oveghas, cabras, cabritos,
i jalos de los poleiros.

Hox’en las rúas da vila,
terá lujar una feira,
q’entre toda’las jalejas,
ista sempr’és la primeira.

Baijarán de las aldeas,
los del jando i los zoqueiros,
los labrejos con seus carros,
los del pan, i los cesteiros.

Tamén virán los ferreiros,
con las fouces i jadañas,
con los sachos i lejones,
i trampas pras alimañas.

Los que posúen colmenas,
tragheran la mel en tarros,
i virán los ceramistas,
con sus enseres de barro.

Las mulleres con los queixos,
con las berzas i los ovos,
con las fabas, la manteiga,
ceboliñas i allos novos.

I los homes, con las mulas,
con los becerros i ranchos,
i con cartos nel bolsillo,
para merca’los ferranchos.

Non án faltar los del viño,
con barriles i canados,
cheos de viño del Ribero,
pra compaña’los asados.

E virán los xamoneiros,
pulpeíras del Carballiño,
los panadeiros de Cea,
i los que fan churrasquiño.

Haberá música a esgalla,
e un cejo c’as súas coplas,
i sejiremos coa fiesta,
tomando uns cafés i copas.

Como no ai feira sen baile,
pra contentar las parellas,
farán ruada “Os Alegres”
qu’es la banda do “jedellas”

I virán dous trovadores,
que de la corte llejados,
nos botarán unos fados,
con pandeiros i tambores.

Remataremos el día,
cantando por las tabernas,
pra cantar i pra bailare,
ata que doian las pernas.

Ameniza el “Son das Ondas”
i tamién “Maravallada”
luejo, los “Saljariteros”
rematarán la foliada.

Veñan todos, meus señores,
i non se queden na casa,
que Pontevedra és boa vila,
i coida ben al que pasa.

E ata aquí llejo el relato,
que vos contó este cejiño,
i por el que vos vai cobrare,
unas cunquiñas de viño.

Nota do autor.- Na foto, os dous trabadores de la corte* llejados.
*Corte referida a dos reises, e non á das vacas.

AS JEDELLAS DO JAITEIRO (Copla de cejo)

Miren señores que historia,
a que lles vou relatar,
que lles vai dar que falar,
e perdurar na memoria.

A do mellor dos amijos,
que toca a jaita de carallo,
xa sexa na festa dos allos,
dos pementos ou dos fijos.

Un pedazo de jaiteiro!!
o da rúa das Pereiras,
o rei das festas e feiras,
nacido alá no Ribeiro.

Mais ajora, inda por riba,
para maior santo e seña,
deixou medrar a melena,
sen que a muller llo prohiba.

Xa parece aquel cantor,
que cantaba todo afamado:
“Con el pelo alborotado
y las medias de color”

E xa non hai unha persona,
que non sinta admiración,
pola melena de leon,
imitando a unha frejona.

Ten na cabeza un plumeiro,
de raza, tan bó sinal.
que ata os “Ghalos do Curral”
levaríano ó poleiro.

E anque pensedes que non,
pola pinta de lanjrán,
miralo coa jaita na man,
faivos chorar coa emoción.

De jaiteiro non ten precio,
como músico, impajable,
e como amijo fiable,
ten todo o meu aprecio

Polo amor de Deus compañeiro,
vaite á peluquería, anda…
E se non, dille a Yolanda,
que che trasquile o plumeiro.

Despídome a pé do Farelo,
a onde viñen relatar,
deste jaiteiro sen par,
que deixou medrar o pelo.

Pro meu bó amigo Julio González Álvarez, que amais de ser un enorme gaiteiro formando parde dos “Alegres” de Pontevedra, é un pedazo xouman , contacontos e presentador de  eventos, que pra si xa quixeran moitos.
Con todo o meu cariño.

DÍA DE ELECCIÓNS

Que desgraza pro país,
pois morreu o rei león,
os animais votan outro,
nunhas novas eleccións.

E despois da propaganda,
e mitins dos oradores,
van co “coco” ben comido,
multitude de electores.

Cada cál, dará o seu voto,
a quen millor lle conveña,
pra que lle mellore a vida,
e lle defenda a facenda.

As ovellas decididas,
de tal maneira e de modo,
que pra non ser trasquiladas,
daranlle o seu voto ao lobo.

Polo can votará o gato,
pola cobra as musarañas,
e ata as moscas moi ufanas,
votarán polas arañas,

As abellas polo oso,
e os ratos polo gato,
as miñocas pola toupa,
e os vermes polo sapo.

Pola águia vota a pomba,
pola gaivota as sardiñas,
polo pescador a troita,
e polo raposo as galiñas.

E alá van todos contentos,
xuntiños e en romaría,
e disfrutando do sol…
Que mañá será outro día!

O CAZOLIÑO DE CAROI

Desconfiaba o cazoliño,
que calquera camiñante,
dos que lle pasan por diante,
levario no bolsiño.

E mercou unha cadea,
pra encadearse á parede.
Mentras esteña el aí,
ninguén morrerá de sede.

Pois leva dado el mais auga,
ca que move un vello muíno,
tanta como leva o Lérez,
e ata o mesmo rio Miño.

Deixa xá tal desacougo,
meu querido cazoliño,
que o que te leve roubado,
encherate de bo viño.

   

E TI QUE O TES

E ti que o tes,
sei eu que cho vin,
por un buratiño que tes no mandil.
Que tes no mandil,
que tes no mandil,
e ti que o tes,
sei eu que cho vin.

Heiche de contar un conto
na cabezalla do carro,
e se a cabezalla rompe
agárraste ao meu carallo.

E ti que o tes…

E ti tes o mexar torto,
conocincho no andare,
durme unha noite comigo
que cho hei endereitare.

E ti que o tes…

Se vas ao San Benitiño,
non vaias ao de Paredes,
que hai outro mais milagreiro,
entr’as pernas das mulleres.

E ti que o tes…

Din que a Antona non ten fondo,
mais a Antona fondo ten-he.
Se o trangallo vai pequeno
a Antona que culpa ten.

E ti que o tes…

A Maruxiña do fondo,
ten a paxara pelada,
por andar subindo ós pinos,
e baixar escarranchada.

E sei que a ten,
n’o pode negar,
que lla vin no río, cando iba lavar.
Cando iba lavar,
cando iba lavar,
e sei que a ten,
n’o pode negar.

…..

A cantiguiña aprendina o día de San Brais en Salcedo cantando cuns amigos. O informante dela non quere que figure o seu nome tal e como me gusta poñer nestas cantigas tradicionais, así que deixámola anónima e tradicional. Ten un par de estrofas que xa cantaba a “Señora Felicia Insuela” (Q.P.E) coa música do Caneco.