A ZOCA E O ZAPATO

A ZOCA E O ZAPATO
Unha zoca peleouse,
cun zapato certo día,
díxolle o zapato á zoca:
Nin de lonxe te quería.

Díxolle a zoca ó zapato:
Pra que te quero cipote,
anque che laven a cara,
quedas negro coma un pote.

Díxolle o zapato á zoca:
Eso tenme sen coidado,
eu son fillo dun bon pai,
lixeiriño e espabilado.

Díxolle a zoca ó zapato:
Eso non me importa nada,
eu son branca e moi feitiña,
encluso repenicada.

Acabouse a guerreada,
seguiron o seu camiño…
A zoca xa se acabou,
o zapato está noviño.

Tradicional. Atopeino escrito nun papeliño sen ningún dato sobre da súa procedencia. Sinto non saber nada dél nin do informante.

Advertisements

O ROMANCE DA “PINTA” ( nón a de Pinzón)

O ROMANCE DA “PINTA” ( nón a de Pinzón)
Oigan vostedes señores,
o que lles vou a contar.
Aconteceu en Baiona,
en Baiona “La real”

Daquela mandaba alí,
un señor correxidor,
moi galán e zalameiro,
moi xentil e encantador.

Tamén vivia, señores,
un humilde labrador,
Pepe “O Cabeco” chamaban
pequeneiro e falador.

Andando un día co gando,
ás murallas se arrimou,
deixou  á “Pinta” pacendo,
Non sabedes que pasou!

Dende o carón das murallas,
a vaca “PINTA” escapou.
ó ver aqueles manxares,
a vaquiña toleou.

Xa estando a vaca na Palma,
comendo de flor en flor,
veu “Chicho” mais catro gardas,
e pro calabozo a levou.

Moito traballo lles dou,
a vaca comera a eito,
levárona ao calabozo,
sen leerlle os seus dereitos.

Despois de moito lidiar,
o “Chicho” mailo “Cabeco”
ao remate, a xustiza,
deulle a razón ó labrego.

E aqui remata a historia,
da “Pinta” e seu culebrón,
famosa no mundo inteiro,
pero non a de Pinzón!
ESCRIBIUNO:Ramón Pazos Marcote.- Baiona

Nota: Coa efeméride dos 30 anos do xuicio da Pinta, ahí vai a miña homenaxe en forma de Romance

https://www.vigoe.es/comarcas/val-minor/item/15516-30-anos-del-juicio-a-la-vaca-detenida-en-baiona

 

AS MIÑAS TRES ALDEAS

Nun comenzo, cando fixen a cantiga, e nun par se sitios onde a cantei, tituleina “Tres lugares de Lalín” Pero gústoume mais “As miñas tres aldeas” e ao remate é como se titula.

A cantiguiña, está dedicada as aldeas onde nacín e onde me criei, e tamén a toda súa xente, de maneita moi especial a todos aqueles amigos e veciños dos que aprendín o que non se ensinaba na escola de Muimenta, e cos que disfrutei de tantas e tantas cousas. Unha apreta moi especial pra todos, e a miña lembranza pros que xa nos deixaron.

Os rios “grande e pequeno” sempre os coñecimos así entre os veciños, anque teñen nome: O grande é o Arnego e o pequeno o das Abellas.

A Costa, é o monte que abriga ás tres aldeas.

Entevista na Voz de Galicia:
https://www.lavozdegalicia.es/noticia/deza/lalin/2017/10/11/span-langglxose-iglesias-adica-unha-cantiga-as-suas-tres-aldeas-lalinspan/0003_201710D11C6994.htm

 

O FURANCHO DO JACINTO (2ª Parte)

O FURANCHO DO JACINTO – 2ª Parte
(De cando o Jacinto pechou o furancho)

Na parroquia de Marcón,
provincia de Pontevedra,
un home tiña un furancho,
que abría na primavera.

“O Furancho do Jacinto”
era o nome do recuncho,
sinalado cun ramallo,
de loureiro e mais fiuncho.

Ata alí coma formigas,
chegaban xentes pra farra,
gaiteiros e mais cantores,
que tocaban a guitarra.

Uns cantaban e bebían,
e outros comían a eito,
mentras Jacinto berraba…
– Compañeiros, viño ó peito!

E entre cuncas e xerriños,
de viño branco e mais tinto,
según se enchia o bandullo,
íbase afrouxando o cinto.

E os que por alí pasaban,
sentíanse admirados,
polo ben que se cantaba,
cos paladares mollados.

O carallo foi un día,
que da noite pra mañá,
o furancho pechou porta,
sen nin sequera avisar.

A xente desorientada,
ó non poder tomar viño,
deambulaba por congostras,
corredoiras e camiños.

Ata que un día un tal Pepe,
coma un can que vai cazar,
aguzou ben o fuciño,
e adicouse a investigar.

E despois dunhas pesquisas,
pasando unha sede doente,
dou conta do sucedido,
ós amigos e clientes.

– O Jacinto é o culpable,
de semellante desfeita,
por venderlle a uns ourensans,
todo o viño da colleita.

E agora os bebedores,
andamos todos de loito,
porque pechou o furancho,
que abría a iso das oito.

Soio cabe sacar disto,
a seguinte conclusión,
e vouna decir a todos,
con gran dor no corazón.

O Jacinto fixo o mesmo,
que os curas no sermón:
Kyrieléison, Christeléison,
veñan cartos pro caixón!

– Que como ben di un refrán,
que seguro fixo un beato,
¡Pra beber, hai sempre xente…
O carallo é dar sulfato!

… ………………..Letra;  José Iglesias Fernández
…………..        Axudou;  Julio González Álvarez

.

NOTA SOBRE O CANTAR
…..O Jacinto é un bo amigo, que anque non en moita cantidade, colleita un viño tinto caíño, albariño e branco país, que lle randea o nabo con calquera dos tres.
….. Todolos anos polo mes de Maio vendíao no seu furancho, e uns cuantos amigos xutabámonos alí pra beber e botar unhas cantiguiñas de paso.
….. Fai uns anos fixéralle un cantar titulado “O FURANCHO DO JACINTO” coa idea de cantala no furancho entre os amigos.
….. Agora e xa coa edade bastante avanzada, dende fai un par de anos decidiu venderlle a colleita toda a un restaurante ourensán, para poder librarse de atender o furancho, xa que lles daba bastante traballo tanto a él coma súa dona, que era a que facía as tortillas e fritia os chourizos e pementos para acompañar o viño. Amais non lle compensa abrilo, ante as obras que tiña que facer impostas pola nova normativa da Xunta sobre furanchos.
….. Outro bo amigo meu, e aínda mellor músico e gaiteiro, Julio González Álvarez, deume a idea de facerlle un cantar de despedida e peche ó furancho. E a min como estas cousas non é que me deñan moito traballo facelas que digamos, pois eso. Entre os dous fixémoslle un cantar dedicado o peche do Furancho do Jacinto.

ROMANCE DO GATO

Estando o señor don Gato,
en sillón d’ouro sentado,
con xibón de cotonía
y muy largo embitonado,
luego Ile viu la noticia
que había de ser casado,
con unha gata malíesa,
que andaba n‘aquel tejado.
El gato, con tanta risa,
caiu del sillón en bajo,
rompió las siete costelas
y mais la punta del rabo.
Luego chamaron al médico
y tamién al escribano,
para facer testamento,
de lo que había robado:
— Dúis libras de longaniza,
mas otras dúis de pescado,
y otras tantas de manteiga,
para manteiga-lo caldo.
Se me morro deste mal,
que me enterren naquel campo,
con la cabeciña fóra,
y el peliño ben peinado.
Con un letreiro escribido,
bien grande y aún mais claro,
con letras de ouro que diga:
“Aquí morreu un desdichado.
Non morreu de tabardillo,
ni tampouco de costado,
que morreu do mal de amores,
que é un mal moi desgraciado.”

Remexendo na miña maleta da desorde, atopei nun papel esta versión do famoso romance. Non lembro nin onde me fixen con ela, pero é ben mais fermosa que a que está en castelán.

Estando o Siñor don Gato,

en silla d’ouro sentado,

poñendo medias de seda

e o seu zapato picado.

Mandáronlle cartas novas,

se quería ser casado,

cunha gatiña morena,

d’unha pintiña no rabo.

O gato coa alegría,

rubiuse logo á un tellado,

e unha pulga doulle un couce,

e caiu o gato embaixo.

Partindo catro costelas,

e a metade d’o espinazo.

Mandou logo chamar curas,

pra dar conto d’o robado.

Sete varas de chorizo,

outro tanto d’adoubado

Unha xerriña d’aceite,

pra facer millor guisado.

 

 

 

RIADA NA PARROQUIA DE MUIMENTA

A la beira mar pousado,
baixo a sombra dun salgueiro,
bebía birras a esgalla,
un garrido cabaleiro.

Ao non precisar do sol,
por non ter sangue lagarta,
de cervexas e de sombra,
pillou unha boa farta.

E foi tan grande a inchenta,
que emulando unha tronada,
desbordou dunha mexada,
o regato de Muimenta.

Con semellante riada,
de cervexa filosófica,
a parroquia é declarada,
”Nova zona catastrófica”

Sabedores da desgraza,
ós políticos de turno,
puxeron en marcha os “Audis”
sen perder un so segundo.

E chegaron a Muimenta,
en comitiva oficial,
o Rajoy e o Frijolito,
para avaliar o mal.

Nada mais mirar pros prados,
totalmente asulagados,
pasáronlle a bola a outros,
pra resolver o tinglado.

Chamaron ós xornalistas,
pra lles dar a información:
– Tócalle arranxar a riada,
aos da Diputación.

No organismo provincial,
facendo de oidos xordos,
ríronse do mandamento,
que din os dous peixes gordos.

E pola vía de urxencia,
convocaron un consello,
do que saíron decindo:
– Eso é cousa do concello!

No concello deron largas,
pola falta de cartiños,
e escrituraron nun bando…
que o arranxen os veciños!

Os veciños que están cansos,
dos faceres desta xente,
din de botalos ó río,
pra que os leve a corrente.

Mais ó ser unha parroquia,
traballadora e honrada,
deciden ir pra taberna,
e non facer a trasnada.

O Rajoy e o Frijolito,
vendo o asunto rematado,
déronse a mau contentos,
do traballo realizado,

E co peito ben inflado,
pensando en tomar uns viños,
foron dar ó merendeiro,
que hai na Ponte Vilariño.

Como a inchenta foi no Deza,
e o traballo era “a mantido”
pra non viaxar de valde,
largáronlle un bo cocido.

E alá pola media tarde,
despois dos cafés e copas,
achegáronse ata a Ponte,
pra visitar ás “garotas”

O atopar todo pechado,
que ata a noite non abrían,
decidiron dar a volta,
e deixalo pra outro día.

Xa de volta pra Santiago,
os veciños de Cadrón,
berrábanlles dende as fiestras:
– Mira que sodes lambóns!

E os que somos do Castelo,
ó mirar tanto Audi xunto,
pensamos volver ós tempos,
de Don Manuel… o difunto!

E ata aquí chegou a historia,
dun garrido cabaleiro,
que por non mexar amodo,
anegou o pobo inteiro.

Todo empezou con ista foto á veira do mar tomando unha cervexa.  Publiqueina no Face coas tres primeiras estrofas, e un par de amigos (Luís Torres e Javier Anton V.) engadíronlle duas mais. Así que xa posto, convertín tal cousa nun cantar de cego dedicado ás miñas aldeíñas. E de seguro que andando o tempo poreille música tamén.

O SAPO DA ARRIBADA

Poñan atención señores,
a iste caso tan bestial,
sucedido na Cañiza,
e que o cego vai contar.

Tremendísima é a historia,
a dun “sapo” da Arribada,
nado no lugar do Sixto,
e criado na estercada.

Vivía onda o rio Manso,
alá nos anos sesenta,
un rapaz duns trinta anos,
e actitude moi violenta.

Malas artes tiña o bicho,
según contan os veciños,
seica merecía a morte,
dun trancazo nos fuciños.

Acostumado a tratar-e,
ás mulleres a malleiras,
foise achegar onda unha,
do lugar das Estripeiras.

A rapaza, xornaleira,
entregáballe o gañado,
ante a mau de cachetazos,
que lle daba aquel malvado.

Ata que chegou o día,
que cansada do maltrato,
escapouse do seu lado,
como fuxe da auga o gato.

Ó non permitirllo o tipo,
foise correndo tras dela,
menos mal que a defenderon,
os veciños da súa aldea.

O animal ó verse solo,
decidiu marchar pra Vigo,
e mirar de atopar outra,
coa que seguir seu castigo.

E atopouna no Berbés…
unha moza recatada,
ademais de ben fermosa,
traballadora e honrada.

Pouco tardou o animal,
en berrarlle e bater nela,
ata que a chamou súa nai,
que volvera pronda ela.

Como pasa nistes casos,
e sentíndose obligada,
quixo seguir onda el,
e vivir amedrentada.

E o tempo foi pasando,
levando a vida amargada,
entre tundas e malleiras,
ata que quedou preñada,

E foi polo 11 de Xullo,
que se escoitaron na aldea,
uns infernais berridos,
que pintaban cousa fea.

Os veciños da parroquia,
pensando xa no peor,
avisaron ós ceviles,
o asaltalos mal temor.

Nada mais entrar na casa,
semellante cousa viron,
que aínda sendo ús homes fortes,
nun mar de bagoas saíron.

A rapaza maltratada,
desangrada e mal ferida,
tirada estaba no chao,
que parecía ata sen vida.

Os veciños reanimandoa,
coa calor do seu cariño,
lévana correndo a urxencias…
pero morre no camiño!

O pedazo de animal,
andivo fuxido un tempo,
agochado nunca cova,
e tapado polos fentos.

Anque dous meses despois,
deron os gardas con el,
e encerrárono na Lama,
ata a sentencia do xuez.

Dos vinte anos de condena,
o “sapo” cumpliu só catro,
e seica xa anda metido,
noutro asunto de maltrato.

E remato xa o cantar,
con unha fonda tristura
pensando en tantas mulleres,
que padecen tal tortura.

Tende coidado rapazas,
cando escollades marido,
por se buscades galán,
e vos toca un malnacido

Non facer caso dos contos,
e coas fadas moito tino,
xa que os sapos non encerran,
a un cabaleiro escondido.

Este Cantar de cego, feito por encargo do meu bo amigo Antonio Vazquez Blasco, está basado nun feito real acontecido nos anos sesenta nunhas parroquias dos arredores da Cañiza.
Tan de rabiosa actualidade a violencia de xénero, é o relato dunha serie de malos tratos cometidos por un malnacido para coas súas mulleres, e que rematan co crime horrendo dunha delas. Como pasa na maioría distes casos, o “sapo” despois dunha leve condea, volveu ás andadas nada mais sair do carcere.

 

A FEIRA DOS CARBALLIÑOS DE VILATUXE

          A Feira dos Carballiños, na Parroquia de Vilatuxe (Lalín) foi unha feira de renome ate os derradeiros anos do século pasado. Das mellores que había pola Comarca do Deza.
          Esta Parroquia estaba encadrada no Camiño dos Arrieiros e na que confluían dous deles. Un que saíndo da Almuzara hacia Lalín atravesaba Punxín, Maside, o Carballiño, o Irixo e no alto da Cruz da Grade, partía en dous: un que seguía cara a Lalín, Agolada e As Cruces e outro que baixaba a Vilatuxe para seguir cara a Silleda e Santiago. O outro moito mais importante ca este, saía de Ribadavia e pasaba por Leiro, Gomaríz, Cabanelas, O Torrón, Arenteiro, O Tellado, Zobra e xuntaba en Vilatuxe co do Irixo.
          Polo tanto, a Feira dos Carballiños supoñía un centro ecónomico moi importante debido a riqueza da Comarca e a cantidade de arrieiros que por alí pasaban e onde tiñan parada e fonda. Alí deixaban e vendian ou cambeaban moitas das súas mercadurías, ate sei de boa tinta que unha das actividades mais importantes nos anos seguintes da guerra era o estraperlo e a compra de Wolfran “sustraído” polos miñeiros as agachadas nas minas da Brea en Fontao, e que os arrieiros levaban as agachadas ate a estación do tren no Carballiño, onde había compradores para él.
          Pero esta feira xunto con casi todas as da Comarca foron desaparecendo na década dos 80, o non se adaptar ós tempos modernos, e entre outras cousas ó abandono do rural e a proliferación de Supermercados e grandes Areas Comerciais.
          Mais o seu recordo sigue en moita xente que pensa que certas tradicións hai que conservalas e que non se pode estragar un anaco tan importante da nosa historia e da nosa cultura, polo que por medio de distintas asociacións estánse a recuperar moitas delas.
          Este é o caso da Feira dos Carballiños de Vilatuxe, que trata de recuperar a asociación de veciños da parroquia, no segundo domingo do mes de Maio. E a verdade que están a conseguilo.
           Eu tiven a ledicia de visitala case todos os anos dende o  2012 no que se fixo a primeira, e de verdade que quedei prendado do que alí vin.          Este ano, fun cos meus compañeiros, Benito e a súa zanfona, J. Carlos co acordeón e Antonio á percusión a botarlle unhas cantiguiñas, anque o tempo non axudara moito para ter unha boa feira. O que si é seguro, que por alí andaremos en anos vindeiros sempre que se poida.

UN COCIDO DE LALÍN (Como Deus manda)

Chamoume San Pedro ó ceo,
xa que en Lalín son nacido,
que lle leve unhas cousiñas,
pra facer un bo cocido.

Un lacón, unha cacheira,
e unha ristra de chourizos,
ademais dunhas castañas,
afumadas nos canizos.

De Muimenta unhas patacas,
uns greliños de Cadrón,
dous botelos do Castelo,
e de Bermés un bo xamón.

Pois xa ten prendido o lume,
co trespés ben asentado,
o pucheiro cheo dauga…
e a Deus sentado ó lado!!!

Seica levan todo o ano,
cunha dieta sen excesos,
pasando mais fame os dous,
que os carrachos dos codesos.

Así que voume pralá,
como un rapaz ben mandado.
Se lles fago un bó cocido,
xa teño o ceo gañado.

Pois eu méritos non teño,
pra gañalo doutro xeito,
que a rezar –eles xa o saben-
a verdá… no-estou afeito!!!

Convidareinos despois,
-pra que estarriquen as pernas-
a uns paseos por Lalín,
e a cantar polas tabernas.

E remato xa este conto,
dando a razón ós que dín,
que non hai mellor cocido…
que o que se fai en Lalín!!!

Nunca escribira nada sobre da Festa  do Cocido de Lalín. Así que considerando tal feito como unha débeda, ahí vai un pequeno poemiña, que andando un pouco o tempo, penso musicar tamén.

UN DÍA DE FEIRA NA AGOLADA