A “RA” DOS MUÍÑOS DAUGA

      A ra, era unha peza que se asentaba no arrieiro, e sobre a que daba voltas a agulla que se espetaba no xeonllo do rodicio, pra que non se gastara a madeira tanto do rodicio como do arrieiro.

      Estas pezas, case sempre se facían no ferreiro, anque tamén se facían artesanais de cuarzo.

      Según me contaba o meu tío Camilo do Castelo, as feitas no ferreiro anque duraban moitos anos, tamén se gastaban, pero as feitas de cuarzo, duraban toda a vida.

      Esta ra, e dun muíño que hai no río Almofrei, totalmente desfeito en Loureiro, 50 mts. augas arriba da ponte que vai a Augasantas.

 

• 

• 

• 

A SERRA DO SUÍDO

O SUÍDO (Na estrada que vai de Ponte Caldelas á Cañiza)
      As inmensas carballeiras que había nesta serra, están desaparecendo pouco a pouco, e deixando paso ós alcolitros.
      Quedan un par de quilómetros despois de Verducido nos que aínda non se miran moitos, pero despois, a unha veira da estrada, ata chegar ó empalme do Covelo, xa non se mira outra cousa mais ca alcolitros.
      Son solo seis fotos as que poño, pero podía facer mil centos delas, e todas parecerían a mesma.
      Non temos remedio. Non miramos mais alá dun puñado de cartos, e a moitos, debéronlles “untar” ben os bolsillos para cometer o crime que están cometendo contra os nosos montes autóctonos.
      As comunidades de montes, que non serven pra nada, xunto cos políticos que llo permiten, amosan moi pouco amor pola súa terra. E todo pra manter unha sola empresa, que como desapareza algún dia (Diolo queira) ímolos comer crús en ensalada.
      O das comunidades de montes, non ten nome. Estragan os montes da súa parroquia tan fermosos que viron de cativos, co único beneficio duns miles de euros pra contratar as orquestas Panorama, París de Noia, Combo Dominicano, etc. e presumir de festas, en competencia cás da parroquia veciña, pra ver quenas ten millores.
      Non fai moito, escoiteille a un comunero dunha parroquia achegada a Pontevedra decir textualmente: “Estas orquestas, le dan prestigio a la parroquia y no la mierda de gaiteiros y bandas que teníamos antes”. Probe, que lle imos facer. A cabeza non lle da pra mais.
      Dos políticos é millor non falar. Que intereses poden ter para encher os nosos montes de inmensos alcolitais, nos que desaparece a fauna tan rica que temos nas caraballeiras, soutos e fragas?
      Nos alcolitais non se mira nin un cuello nin un triste paxaro… se acaso, algún corvo que outro, para lembrarnos que foi outra casta de corvos os que os plantaron. Pra iso, tamén podían importar Koalas pra facer xogo, xa que seica están estinguíndose.
      E o peor de todo, é que istes políticos medio corvos, son os mesmos políticos medioambientais que te multan se lle pos unha rede a unha figueira ou a unha cirdeira, pra que non papen os paxaros a froita… que si, que está ben que o fagan, pero a ver se son un pouco consecuentes coas súas leises.
      Pois nada. Por desgraza, dame que esto xa e unha batalla perdida, e non andando moito tempo, veremos a unha Galicia sendo un inmenso alcolital e arrasada polos lumes… xa estamos a medio camiño!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

O POZO DAS LANDRAS (Maceira)

      No meu paseo de fai uns días polo suído, e na parroquia de Maceira, do outro lado da ponte por onde baixa o rio para a praia fluvial, hai uns penedos enormes, que fan que o río baixe en fervenza, ata chegar mesmo á ponte, onde hai un remanso fondo antes de chegar á área recreativa. A erosión e as fochancas que fixo a auga niles, son impresionantes.

Pois ben. Iste remanso, que foi un enorme pozo ata fai uns anos, coñécese coma “O pozo das Landras”

      Contoumo,xa fai uns anos, o señor Manuel Barcia Vázquez do lugar de Portoparada (Maceira).

      Antes de facerse a ponte actual, había unha pontella de lousas feita sobre dous penedos enormes que facían de embudo á auga do rio, e había un pozo no que se formaba un remuíño moi grande.

      Pois ben. Todas as landras das inmensas carballeiras que había no curso río arraiba, e cando chegaban as primeiras choivas do outono, barrías cara o río, e paraban no remuíño da pontella.

      Contábame, que alí, naquel pozo, xuntábanse toneladas de landras. Os veciños, seica poñían na punta dun pau un saco con un aro na boca para pillalas, e así, axudar á ceba dos ranchos da casa. A inchenta de landras seica duraba uns cuantos días dos choivosos outonos de antes.

      Cando se fixo a carretera nova, dinamitaron as dúas rochas que formaban o embudo, baixou o leito do río, e desapareceu moita da fondura do pozo xunto co remuíño.

      A día de hoxe, as landras seguen baixando en moita menos cantidade, ó ir cortando as caraballeiras para prantar alcolitros, xa non se deteñen alí, e seguen o seu camiño polo río Tea cara a Mondariz.

      O meu agradecemento ó señor Manuel por contarmo.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

A IGREXA DE CARITEL (Ponte Caldelas)

A IGREXA DE CARITEL (Ponte Caldelas)
       Que pasa coa Santa Madre Igrexa, que non coida nin arranxa os desperfectos dos seus bens?
       A fermosísima igrexa de Caritel en Ponte Caldelas, loce en este estado de abandono total. Acotan un lateral, ante o perigo de caída das tellas. E as pedras do campanario, desmontado fai tres ou catro anos polo perigo de derrumbe, repousan no chau, pechadas nunha rede metálica, e sen que se tomen as medidas necesarias pra devolvelo ó seu sitio.
       Seguramente, están esperando que lla arranxe Patrimonio, a Xunta, o concello, ou as colectas dos veciños.
       Os mandamaises da igrexa, están afeitos a que outros lles arranxen os seus bens, cando eles son propietarios da banca mais rica do mundo, e con solo o que ingresan no día dos Milagres de Amil, podían arranxala. E poño de exemplo o día dos Milagres, porque cae nistas datas, pero podería falar do Corpiño, a Franqueira ou de tantos outros sitios onde os cartos en negro, entran a maus cheas.
       E co que ingresarán na catedral de Santiago durante o Xacobeo 2021 (Se o permite o Covid), poderían arranxar todo o patrimonio que teñen espallado polas parroquias e vilas galegas, e que se está deteriorando na súa meirande parte a pasos axigantados.
       Eles teñen as chaves, eles son os donos de todo, e eles disfrutan do seu usufructo. Así que, a eles, corresponde arranxalos.
       E falando doutra cousa:
       O que mais me gusta do conxunto arquitectónico, é o contedor de lixo achegado ó lateral da igrexa… dalle un aire de distinción e modernidade, que xa quixera pra sí a Catedral de Tui. 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

OS PRIMEIROS FIGOS DO ANO

Achegueime ata unha pereira chea de peras,

e abaleei unha amaixeira chea de ameixas.

Subinme a unha figueira chea de figos,

e mirei unha cirdeira con moitas cereixas,

Acabei sentado baixo unha maceira,

das dos país… chea de mazás!

E logo, deiteime baixo un carballo,

con tanta ledicia, e tanta alegría…

que comín ; Mazás, figos e cereixas,

peras, e ameixas… ó longo de todo o día!

 

DOADE – BEARIZ (Ourense)

DOADE – BEARIZ

      Días atrás, e atopándome na feira tan fermosa que hai alí, e unha das miñas preferidas, fun dar unha volta pola parte vella, xa que facía anos que andivera por ela, e tiña a lembranza de que era moi fermosa.

      O que alí atopei, foi pura desolación. Todo abandonado e destruído. Por haber, ata había nun alpendre, un coche Seat 600 abandoado.

      Polo que vin, pasa o que pasa en moitos lugares do noso rural. As casas novas fanse onda a carretera, e as de mais lonxe, abandóanse.

      E a magoa mais grande, e mirar eiras tan grandes e fermosas como a que hai aquí, totalmente abandoada, e ver os “esqueletos” dos horreos, que foron o manantial de vida dos nosos antergos.

      Unha magoa ver como se desfai unha das partes mais fermosas do noso patrimonio material.

      E o peor, é que xa non hai volta atrás!!! Salvo que veña alguén de fora e merque e arranxe.

      Todo depende dos cartos, e ás veces nin dos cartos depende…

      Que teñades bo día!!

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

OS GALEGOS SOMOS ASÍ!

      Que non nos chegan os bloques pra facer o alpendre… pois botamos man da tapadeira dun sartego e ó carallo!!

      Non vou dicir onde está. Non vaia ser o demo que sexa un monumento sagrado, se me cabreen os Deuses, e me condenen ó inferno en vida

      E o sartego? Preguntaredesvos vós.

      Pois nada, o sartego poñémolo onda o cruceiro, facendo de Pía Bautismal 

      O alpendre está na paroquia de Barbudo en Ponte Caldelas.

      O sartego, no cruceiro que  hai onda a igrexa da Ponte Taboada no concello de Silleda

 

• 

• 

• 

• 

MURAL DA “AAVV OLAIA” EN SILLEDA

MURAL DA “SSVV OLAIA” DE SILLEDA      

      Dos murais mais fermosos que mirei… se non o mais fermoso!!

      Que ledicia pararse diante del e ler as palabriñas mais fermosas da Nosa Fala, e os versos dos nosos grandes das letras.

      Non sei o que daría por cantar diante del, e faríao aínda por riba, convidando a unhas cervexas ós da Asociación Olaia.

      Parabéns por tan fermoso traballo, e que ogallá se espalle o exemplo por outras vilas!!!

 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

NOMES POPULARES DALGUNHAS FROITAS

      Moitas das froitas que temos en Galicia, coñécense mais polos nomes cós que se baituzaron no rural, que polo seu nome natural.

      Fai uns días, cando puxen no Face o nome dunha casta de mazás como “Mazás pel de sapo” ou “Mazás pel de pataca” a uns moitos estranoulles o nome, e moi poucos coñecían o nome popular.

      Asi que, aproveitando a ocasión, vou poñer  cinto froitas, co nome co que as coñecín dende cativo:

      – COLLÓNS DE FRADE: As ameixas negras (Cirolas). (Os “Collons de frade” tamén se coñecen como “Collóns do Papa” ou “Collóns de Bispo” Porque según conta a lenda, en certa ocasión, nomeouse Papa a unha muller que se disfrazara de home.

Dende aquela, había que comprobar a masculinidade do elexido tocandolle os seus atributos. Un cardenal, era o encargado de facelo, e pra iso sentaban ó futuro papa nunha silla cun burato por onde lle colgaban os atributos. E a fraseciña que se decía o ver que era home, dicia “Hai un par de collóns que colgan coma ameixóns (Cirolas?)”

      E según segue contando a lenda, este comprobante infalible, pasou a facerse tamén nos conventos de frades, onde polas noites metíanse moitas mulleres disfrazadas)

      – AFOGACÁNS: As peras marelo pardo con manchas. Son autóctonas.

      – MAZÁS “PEL DE SAPO” OU “PEL DE PATACA”: Tamén se lles chama “Mailas” Esta mazá, e orixinaria de Galicia, moi parecida á Reineta.

      – MAZÁS DO CURA: As mazás rubias autóctonas, que había en moitas das Casas Rectorais. Supóñome que o nome viralles de aí.

      – CHOCHIÑOS: As brevas que aparecen nas figueiras despois da colleita dos figos (O curioso destas, era que abríanse, pasábaselles a lingua pra saborear o doce que tiñan, e despois comíanse. Bueno, iso segue sendo unha tradición facelo aínda hoxe en día)

      Pois ala. A comer chochiños e collóns de frade que son as mais ricas… sen despreciar ás demais, claro!

      Que teñades bo día, a ser bos, e non vos perder polas congostras.

O TURISMO RURAL

      Ven sendo algo así coma un pasatempo ó que os que somos de aldea, pero vivimos na cidade, chamámoslle “Ir pasar o fin de semán á aldea”

      A diferenza está, en que nós imos á nosa aldea de balde, e os que fan turismo rural, van a unha aldea que non é a súa, pagando ademais, uns 600 Euros.

      Para practicar o deporte do turismo rural, non val calquera aldea do noso país. Ten que ser unha aldea cun encanto especial, e que apareza na guía Michelín.

      A istas aldeas, vaise por camiños ou estradas comarcais, cheas de buratos e con tantas curvas, que cando chegas ó destiño, xa perdes un día inteiro en recuperar folgos. Pero chégase ben, sempre e cando non se atope un no camiño con vinte ou trinta vacas que veñen do prado, e perda unha hora trás delas co coche en punto morto, ou como moito en primeira, lixando as rodas todas da bosta que van soltando, e axfisiado polo arrecendo que bota. E o millor de todo é, que as vacas van mirando patrás como decindo: Non poñas o intermitente que non che val de nada. E decide non adiantar, non vaia ser o demo que lle estraguen un dos retrovisores ou lle escornen a chapa e pintura do coche.

      Pero unha vez na aldea, o primeiro que fai un turista rural, é ir a coñecer a casa na que vai pasar o fin de semán, que é unha casa vella adecentada por fora, e por dentro adornada con moitas ristras de cebolas e allos, un par de palanganas, a cabezalla dun carro, un fuso e unha roca, un angazo, e algún que outro aparello de labranza colgado das paredes.

      Polo xeral, nestas casas, non hai nin ordenador nin microhondas, e no seu sitio, está un chinero con un par de queixos duros coma pedras xunto a un candil de gas, dous ou tres potes dos de facer o caldo, e unha ola de mazar o leite xunto a un canado e un balde.

      O que si hai, son uns mosquitos, que polas noites fan mais ruído co chimpín do veciño cando sae as seis da mañá para traballar nas leiras, e o turista está empezando a durmir e pensa para si: Para que carallo terán que levantarse tan cedo os aldeáns. Unha hora despois, atopa a desposta, o espertalo un cheiro a esterco e silo, que non ten nada que ver cos ambientadores de coco e vainilla que ten na súa casa.

      Entón decátase de que a xente da aldea vive en casas que non teñen nada do encanto do que din os organizadores do Turismo Rural e carecen de Jacuzzi, Antena parabólica e Internet. E que en vez de ter porteiro automático, ten unha fechadura cunha chave, que se a colga do pantalón, queda en calzós polo que pesa.

      Outra vantaxe do turismo rural é que se pode escoller vivir coa familia que vive na casa. Esto pode ser bo, pero ten o inconvinte do reparto da programación da TV porque solo hai unha no cuarto de estar. Xa que mentras eles queren ver o Luar na TVGayoso, o turista quere ver o partido de futbol e a súa dona Sálvame Deluxe.

      O segundo, é ir á taberna da aldea, e tratar de entrar nas conversas dos veciños para ir facendo amizades. E o turista, entra todo campechano dicindo algunha das frases típicas que lle diron fama ós aldeáns, como por ejemplo:

      – Boas tardes paisanos… e logo vós de quén vides sendo?

E despois pregunta:

      – Que é o típico aquí?

E o do bar pensa:

      – O típico é que os espabilados da cidade, veñan pasar o fin de semán, e que diexen 100 euros de ganancia na taberna. Pero contesta educadamente, que o mais típico, é xogar a brisca de seis ou ó dominó, ou sentarse á carón da fiestra para mirar pasar ós veciños coas vacas camiño dos prados..

O turista séntase a botar un tute de tres, e perde catro partidas seguidas, porque os aldeáns, saben as señas das baraxas todas do mundo. Pero perde feliz, e ata paga unha ronda a todos, e deixa os 100 euros de ganacia nos que pensaba o taberneiro.

      Tamén pode ter a posibilidade de axudar ós da casa nas labores propias dos agricultores e gandeiros, como por exemplo, erguerse as seis da mañá pra ordeñar ás vacas.

      Entra na “perfumada corte” e a vaca mírao como dicindo, “Non che sería millor ir a neveira e encher o vaso coa leite de cartón?”

      E anque acaba coas maus doentes de tanto turrar polos tetos da vaca, pra sacar tan solo un par de chorros de leite, pensa que xa ten algo fermoso que contar ós amigos cando vaia de volta pra cidade. Claro que tamén se pregunta para que hai que ordeñar as vacas tan cedo, se o leite non se escapa das ubres e vai estar aí todo o día.

      Anque a actividade mais tradicional, é andar de paseo polas congostras e corredoiras da aldea. Eso que lle chaman os modernistas “sendeirismo”, e van tan metidos na cousa, que ata cando aparece un tractor abrindo a cuba e soltando purín a eito, din pechando os ollos: “Guauuu… que cheiro a aldea”, e abreos pra botar unha carreira, porque o can do señor que está coas vacas, bota a ladrar e a correr tras del, pensando que lle vai sacar un anaco do cu, dun bocado… e o gandeiro sen chamar por el!!

      O resto do tempo, pasao sacándolle fotos ó campanario da igrexa e o cruceiro, ós valados, a unha fochanca do regueiro, a un palleiro que está a medio cair, e a algún grilo que pasa ás carreiras por diante del. Así, cando chegue ó luns ó traballo, xa ten unha boa colección delas pra ensiñarllas os compañeiros, presumindo dun gran fin de samán de Turismo rural.

      Pois ala. A disfrutar dun fermoso fin de semán nunha casa rural, todos os que sodes amantes deste tipo de turismo.

Que teñades bo día.