MAUS

MAUS.
Maus humildes… enrugadas.
Maus de traballo… encallecidas.
Maus polo frio… tolleitas.
Maus polo lume,.. feridas.
Maus polo tempo… maltratadas.
Maus de muller… amor.
Maus de amiga… paz.
Maus de avoa… tenrura.
Maus de nai… aloumiños.
Maus de vida… sempre amadas.
Maus…

Advertisements

LEÑA PRO INVERNO

LEÑA PRO INVERNO
.       Teño un amigo que fai uns días que me díxo: Teño que levar todas estas polas pro cuberto polo serán, pra picalas e facer leña pro inverno.
.       Pero moitos días despois as polas siguen alí, no medio da carballeira, e él sentado no balado con unha cervexa na mau.
.       Preguntado polo motivo contestou;
.       – Abrín unha cervexa e senteime no balado pensando que facer, se levar moitas de cada vez e ir algo mais despacio, ou se levar poucas e ir mais apurado.
.       – E a que conclusión chegaches.
.       – Fun buscar outra caixa de cervexas e estou esperando a que me conteste o meu pensamento.

CANTAR DE CEGO PRA FEIRA FRANCA

Moi bos días meus señores,
donas i mais cabaleiros,
oveghas, cabras, cabritos,
i jalos de los poleiros.

Hox’en las rúas da vila,
terá lujar una feira,
q’entre toda’las jalejas,
ista sempr’és la primeira.

Baijarán de las aldeas,
los del jando i los zoqueiros,
los labrejos con seus carros,
los del pan, i los cesteiros.

Tamén virán los ferreiros,
con las fouces i jadañas,
con los sachos i lejones,
i trampas pras alimañas.

Los que posúen colmenas,
tragheran la mel en tarros,
i virán los ceramistas,
con sus enseres de barro.

Las mulleres con los queixos,
con las berzas i los ovos,
con las fabas, la manteiga,
ceboliñas i allos novos.

I los homes, con las mulas,
con los becerros i ranchos,
i con cartos nel bolsillo,
para merca’los ferranchos.

Non án faltar los del viño,
con barriles i canados,
cheos de viño del Ribero,
pra compaña’los asados.

E virán los xamoneiros,
i pulpeíras del Carballiño,
los panadeiros de Cea,
i los que fan churrasquiño.

Haberá música a esgalla,
e un cejo c’as súas coplas,
i sejiremos ca fiesta,
tomando uns cafés i copas.

Como no’ai feira sen baile,
pra contentar las parellas,
farán ruada “Os Alegres”
qu’es la banda do “jedellas”

I virán dous trovadores,
que de la corte llejados,
nos botarán unos fados,
con pandeiros i tambores.

I remataremos el día,
cantando por las tabernas,
pra cantar i pra bailar,
ata que doian las pernas.

Ameniza el “Son das Ondas”
i tamién “Maravallada”
Luejo, los “Saljariteros”
rematarán la foliada.

Veñan todos, meus señores,
i non se queden na casa,
que Pontevedra és boa vila,
e trata bien al que pasa.

E ata aquí llejo el relato,
que vos contó este cejiño,
por el que solo vai cobrar,
unas cunquiñas de viño.

Nota do autor.- Na foto, os dous trabadores de la corte* llejados.
*Corte referida a dos reises, e non a das vacas.

SAN ANTONIO, SAN GONZALO E SANTA ANA.

SAN ANTONIO, SAN GONZALO E SANTA ANA
.       Contan os mais vellos do lugar, que cando Deus repartiu as competencias que lle corresponderían a cada santo, cometeu un erro. Un erro de duplicidade, xa que otorgoulles sen decatarse, as labouras de casamenteiro a dous santos ó mesmo tempo: a San Antonio e a San Gonzalo.
.       O conflicto que creou entre os dous santos, foi tan grande e chegou a tal punto, que cando unha moza lle pedía a un deles pra se casar, o outro sentía tantos celos, que armaban tal regueifa, que ata resoaban os berros na terra.
.       Sabendo Deus do asunto, e sentíndose culpable de semellante desfeita, chamounos ós dous, e tomou unha decisión salomónica: Concedeulle ao San Gonzalo as labouras de casamenteiro das mulleres vellas, a ó San Antonio as das novas,
.       San Pedro, que amais de ser o encargado de gardar as  chaves do ceo coñece todos os idiomas do mundo, é o encargado de escriturar as actas das xuntanzas celestiais, e escribíu o conto en portugués e á maneira dun cantar de cego, deste xeito:

Santo Antônio ficou bravo
onda Deus foi reclamar:
– Em assuntos de noivado
e casório ao pé do altar,
São Gonçalo ainda acaba
ocupando o meu lugar…
O Senhor sorriu e disse:
– Toniquinho, não esquenta:
Você casa as que têm vinte,
ele casa as de cinquenta
Você para em vinte e nove,
ele assume até os noventa
Pois não é que o tal acordo
fez o céu se encher de graça?
Os dois santos se abraçaram
e até hoje, sem pirraça
Santo Antônio acode a uva,
São Gonçalo, a uva passa.

….    E por eso, esta estrofiña que vou pór de seguido, e que perteñece ao cantigueiro tradicional portugués, non ten moito sentido, xa que ningún dos dous santiños pode meterse nas competencias do outro.

Sao Gonçalo de Amarante,
Casamenteiro das velhas,
Porque não casas as novas?
Que mal te fizeram elas?

.       Pero o conto non remata aquí, porque durante a xuntanza, e atopándose Santa Ana presente, xa que era a encargada de que estivesen sempre cheas as cuncas do viño, díxo en voz alta e dirixíndose a Deus con todo o respecto: Señor, a min aínda non me dou encomenda algunha. E Deus tan sabio él, metendo o dedo índice na orella e sacudíndoa ben, preocupado porque xa estaban todas as encomendas repartidas, respostoulle:
.        – Pois xa está o asunto arranxado miña queridiña Ana. Ti serás a casamenteira das viudas.
.       – De cales señor, das novas ou das vellas…
.       – Tanto das novas coma das vellas, que non quero enredos e cometer o mesmo erro outra vez.
.       E iste, e non outro, é o motivo polo que San António é o casamenteiro das novas, San Gonzalo o das vellas e Santa Ana a casamenteira das viudas.

– A cantiguiña, ensinouma Toniño Zambujo . Pró conto, inspiroume un dos trasnos que durmen na carballeira da Chan, no Caritel de Ponte Caldelas.

AS JEDELLAS DO JAITEIRO (Copla de cejo)

Miren señores que historia,
a que lles vou relatar,
que lles vai dar que falar,
e perdurar na memoria.

A do mellor dos amijos,
que toca a jaita de carallo,
xa sexa na festa dos allos,
dos pementos ou dos fijos.

Un pedazo de jaiteiro!!
o da rúa das Pereiras,
o rei das festas e feiras,
nacido alá no Ribeiro.

Mais ajora, inda por riba,
para maior santo e seña,
deixou medrar a melena,
sen que a muller llo prohiba.

Xa parece aquel cantor,
que cantaba todo afamado:
“Con el pelo alborotado
y las medias de color”

E xa non hai unha persona,
que non sinta admiración,
pola melena de leon,
imitando a unha frejona.

Ten na cabeza un plumeiro,
de raza, tan bó sinal.
que ata os “Ghalos do Curral”
levaríano ó poleiro.

E anque pensedes que non,
pola pinta de lanjrán,
miralo coa jaita na man,
faivos chorar coa emoción.

De jaiteiro non ten precio,
como músico, impajable,
e como amijo fiable,
ten todo o meu aprecio

Polo amor de Deus compañeiro,
vaite á peluquería, anda…
E se non, dille a Yolanda,
que che trasquile o plumeiro.

Despídome a pé do Farelo,
a onde viñen relatar,
deste jaiteiro sen par,
que deixou medrar o pelo.

Pro meu bó amigo Julio González Álvarez, que amais de ser un enorme gaiteiro formando parde dos “Alegres” de Pontevedra, é un pedazo xouman , contacontos e presentador de  eventos, que pra si xa quixeran moitos.
Con todo o meu cariño.

PASACALLES OU PASARRÚAS?

PASACALLES OU PASARRÚAS?
…..Pois según parece, a palabra correcta para definilo en galego, é “Pasacalles”
…..As bandas de música e os grupos de gaitas, dan e diron sempre “Pasacalles”
…..“Pasarrúas” é unha palabra en castrapo que consiste en galeguizar a palabra “Calles” por “Rúas”
…..A Academia Galega, recomenda adoptar a palabra “Pasacalles” decindo que é “Unha marcha popular de ritmo moi vivo tocada nas rúas por unha banda, unha charanga ou un grupo de gaiteiros”. Anque as Charangas (a meirande parte delas) xa perderon a esencia do que en realidade é unha charanga, e non deixan de ser mais ca unha orquesta que toca a pe da rúa ou nun palco.
…..No caso de Galicia, que dende tempos ancestrais as súas rúas sempre foron un rebumbio de música, a palabra que deberíamos utilizar sería a de “ruada”
…..A RAG define “Ruada” como:
…..1.- Reunión de xente, en xeral pola noite, para divertirse con cántigas, bailes, etc.
…..2.- Percorrido que fan os mozos polas rúas bailando e cantando serenatas.
…..Polo tanto, a palabra “Pasarrúas” ou “Pasarúas” non existe no galego, e a correcta é “pasacalles”
…..A palabra que si está na RAG é “pasacorredoiras” que son pezas da música tradicional galega, que teñen un ritmo moi parecido á Polca.
Apertas para todos.

O LACAZÁN

O LACAZÁN
Contan os nosos vellos, que nunha parroquia de Lalín, había un home que non quería traballar e que sempre decía:
– Eu non nacín para traballar e non traballo.
E dicíanlle os seus veciños que tiñan que aturalo:
– Tes que traballar como fan todos os homes da aldea e non ser tan lacazán.
– Que non traballo, cajonolume!!!
– Pois como non traballes, non comes.
– Pois non como e xa está.
– Pois entón ímoste entrerrar.
– Pois enterrádeme pero traballar non traballo.
Entre todos os veciños compraron unha caixa, metérono dentro, e o home ía moi ledo e cómodo tumbado dentro da caixa cara ao cemiterio.
No camiño atopáronse cun arrieiro que ía levar viño e grao á feira da Agolada. Ao ver aquilo preguntou:
– Como levades aí a ese home.
– Ímolo enterrar.
– Pero se non está morto.
– Pero é que non quere traballar e como non traballa, non ten que comer, e se non ten que comer, pois enterrámolo.
– Pero homes de Deus, diso nada, doulle eu un ferrado de trigo.
O home que non quería traballar ao oir aquilo levantouse da caixa e preguntoulle ó arriero:
– Cocido ou en grao.
-Non, non, eu doucho en grao e cócelo ti.
– Entón que siga o enterro.´
E os veciños enterrárono vivo.

FLORENTINA GARCÍA… MORREU DE AMOR?

FLORENTINA GARCÍA… MORREU DE AMOR?
…….Contábanme fai uns días uns amigos veciños da parroquia de Carballedo en Cotobade, unha historia desas tan tristes e abondosas nas nosas aldeas por desgraza, sobre unha muller que quedou preñada sendo solteira, alá polos primeiros anos do século XIX.
…….A rapaza era veciña da parroquia de Loureiro e chamábase Florentina Garcia. Esta fermosa rapaza, seica estaba moi namorada dun veciño da mesma parroquia, e ata saían xuntos algunhas veces, anque él era mais de andar na percura dunha moza fora da aldea.
…….Andando o tempo, e cando a rapaza tiña uns vinte anos quedou preñada dél. E tivo un fermoso neno do que o pai non soupo, xa que facía un tempo que marchara para Santiago a estudar.
…….Aos poucos días de nacer o neno, o pai da rapaza, colleuno no colo e foillo ensinar ao avó paterno. Cando chegou a súa casa díxolle:
…….– Mira, aquí tés ao teu neto.
……. – Ese neno nunca será o meu neto, contestoulle. E nunca chegará a ser o meu neto porque o meu fillo, casa cunha rapaza de Santiago dentro duns días.
…….Contan, que Florentina, non volveu poñer un pe fora da porta, e ata dician que encamou nada mais saber da cousa.
…….O caso foi, que a depresión e o encerro na súa casa, levarona á morte pouco tempo despois e con tan só 23 anos.
…….Dinme que seica morreu de amor, pero estou pensando no desprezo que se lle facía ás mulleres que quedaban preñadas estando solteiras naquel tempo por parte dos veciños, pero sobre todo por parte da Igrexa, e ata por parte dos mozos da parroquia, porque estaba moi mal visto que se achegaran a elas.
…….Por eso é moi facil de adiviñar de que mal morreu Florentina: De pena, de soedade, de tristura, de pesadume, de amargura, de desprezo, de melancolía, de depresión… e de amor!
…….Tamén me dín, que nunha visita que Castelao lle fixo a Antón Fraguas, este contoulle a historia, e Castelao seica quedou tan impresionado, que lle dedicou o segundo libro de Cousas. Dedicatoria que reza así: A Florentina, rapaza da feligresía de Loureiro, que morreu de amor no ano 1857.
…….Na igrexa de Loureiro á ezquerda da entrada, hai un fermoso poema labrado nunha pedra que fala da tal desgraza e que di así:

De la prenda tan querida
yacen aquí los despojos
y no se contienen los ojos
de llorar a Florentina García
joven desconsolada
que a los 23 años de edad
pasó a la eternidad
Diciembre día primero
de vida fue el postrero
para esta joya mal lograda
1857.

DESDE CANDO NOS ROUBAN OS POLITICOS

DESDE CANDO NOS ROUBAN OS POLITICOS

Cando Dios Noso Señor andaba polo mundo, foron a velo os cregos.

—¿Que queredes?, preguntoulles Noso Señor.

—¡Cartos!, dixeron os cregos.

—Bueno. Terédelos, respondeulles

Despois chegaron os frades, e tamén lles preguntou:

—¿Que queredes?

—Cartos, Señor.

—Chegades tarde, pois xa os levaron os cregos.

—¡Que se lle ha de facer! ¡Teremos pacencia!

—Pacencia teredes.

Logo viñeron os escribanos.

—¿Que queredes?

—¡Cartos!

—Non pode ser: xa os levaron os cregos.

—Pois… pacencia.

—Levárona os frades.

—¡Vaia un enredo!

—Eso teredes: enredos.

De seguida presentáronse os políticos.

—¿Que queredes? Díxolles Noso Señor.

—Querémoslle, cartos.

—¡Tarde piache! Leváronos os cregos.

—Entón, pacencia.

—Esa, xa lla din ós frades.

—¡E bo enredo ese!

—Os enredos dinllos ós escribanos.

—¡Vaia un roubo!

—Pois… deso viviredes, que é o úneco que queda.

E dende entón, os cartos son dos cregos, a pacencia dos frades, os

escribanos viven dos enredos i os políticos do roubo.

 

 

A ROMARÍA DA CARBALLEIRA DO SAN XUSTO (Cantigueiro)

A ROMARÍA DA CARBALLEIRA DO SAN XUSTO (Cantigueiro)
… A ermida, pequena, de planta de cruz latina, ten cuberta a cabeceira con bóveda de nervaduras e a nave con artesonado de madeira. A parte máis antiga pode ser do século XV ou do XVI. A romaría é das máis sonadas da parte norte de Cotobade
… Viñan xentes para quen era obrigado oír misa e asistir a unha procesión na ermida de Nosa Señora dos Remedios que está nos montes de Fentáns, na dereita do Lérez…
Logo os festeiros pasaban a noite nas inmediacións da capela. Nas antigas festas, o día 4, pola noite, chegaban as rosquilleiras e panadeiras de Caldas. Traían
empanadas, mel, rosquillas e pan de trigo. Tamén ese mesmo día ían á caza das cabras salvaxes ós montes de Fentáns, ós acantilados que caen perpendiculares para o río, onde tiñan que descolgarse os mozos atados con cordas. Isto agora non se fai.
Desapareceu tamén a “danza de espadas”, que executaban na carballeira…
Había na festa ofrecidos co seu hábito, caixas de mortos, principalmente de neniños, que levaban na procesión o día 6, na cabeza, ofertas dalgún carneiro, polos e cartos…(Antón Fraguas) 

Carballeira do San Xusto,
carballeiriña famosa
naquela carballeiriña
perdín eu a miña rosa.

A Carballeira do San Xusto,
ten ó lado unha xesteira
onde hei de botar a noite
cunha mociña solteira.

San Xusto e San Pastor
andan os dous polos cotos
pra saudar aos de fora,
e para curar ós coxos.

Carballeira de San Xusto
moitos arrodeos ten,
se non fora polos Santos
alá non iba ninguén.

Os carballos de San Xusto,
locen as follas bermellas,
foi que veu por riba diles,
o demo nunca centella.

Carballeira do San Xusto,
Carballeira do San Xusto;
naquela carballeiriña
hei de beillar ó meu gusto.

Carballeira de San Xusto,
carballeira derramada,
naquela carballeiriña
perdín a miña navalla.

Perdín a miña navalla,
mais valera non perdela,
fíxenme dalí veciño,
por casar coa moza aquela.

Boteiche unha, boteiche outra,
por riba dos carballiños,
a carballeira de San Xusto,
é niño dos paxariños.

María botouse a rolos,
pola a carballeira abaixo,
porque lle picou un toxo,
por debaixo do refaixo.

A caraballeira de San Xusto,
ten tres carros de madeira,
un é meu o outro é teu,
e o outro é de quen o queira.