Vexoa cangada e co sacho na mau. Vestida de negro, quizais viuva de vivo como escribíu Rosalía.
O seu corpo cangado, parece o dun fouciño, curvo si, pero duro… de ferro!
A ben seguro cás súas maus, están encallecidas e enrugadas pola calor e a friaxe.
Ca sabiduría de saber moi ben o que está facendo.
Traballa duro, herdanza da súa nai, da súa avoa…
Traballa para ter na casa un anaco de pan que levare á boca, ela, os seus fillos… quizáis tamén os seus pais.
Canto tempo levará na leira así? cangada e sachando no millo.
Érguese… estarrica os brazos… palpa nos cadrís como querendo poñerse direita.
Frego os ollos e sinto a ledicia compartida do seu traballo ben feito, e da satisfación de ver á muller, que rematando a súa labor, disponse a marchar pra casa.
Pero non sen antes achegarse ó valado, onde hai un feixe de herba pro gando, e que cortara antes de coller o sacho e porse a sachar no millo.
Cángase, bota ó lombo o feille, colle o sacho e o fouciño nunha mau, mentras ca outra agarra o feixe para que non caia, e colle camiño… cangada, co seu corpo curveado coma se fose o fouciño… pero duro… de ferro!
Apura o paso. Está saíndo o sol por detrás do outeiro e vai apretar duro.. pasan coches con xente cara o seu traballo, cando ela xa leva parte do seu diario rematado.
A ben seguro que nono sabe, pero hoxe é o seu día, un día coma calquera… outro dos 365 días que ten o ano!
Sego camiño pensando nela, e na cantiguiña “Muller” de Fuxan os Ventos:
… En primeiro lugar: Porque non me gusta o Rap. Coma un bo galego que son e do que presumo, prefiro unha regueifa ben botada.
… En segundo: Porque nunca escoitara falar dil como músico ata istes dias, e non por mor da súa música, senón polos problemas políticos e penais que ten.
… En terceiro: Porque nunca escoitei unha cantiga súa, e penso que nunca a vou escoitar polo que dixen no apartado un. Así coma él, nunca vai escoitar unha miña, porque supóñome que non lle gusta a música galega, e moito menos a miña.
… En Cuarto: Coincido con él no do Rei, pero non nas amenazas de morte, e moito menos nas frases machistas das suas cantigas, frases que coñezo, porque se poñen nistes días no face, e me parecen mais propias dun xénero musical machista como é o Reggaeton. Outra música. por certo, que non cabe no meu gusto musical.
… En quinto: Porque estase comparando a cadea dél, coa que sofríu Suso Vaamonde no seu día.
… Non, mire… Eran outros tempos moi distintos ós de agora, e por outra banda, Suso no que cantaba, falaba dél mesmo e non se refería a ninguén mais: “…se España é miña nai, eu son un fillo de Puta”.
… Xa moito antes, Rosalía escribira: “Probe Galicia non debes, chamarte nunca española”
… Suso, entre os milleiros de persoas que lle escoitaron cantar esta estrofa, solo molestou a un militar “cabeza quente” que pasaba pola Ferrería naquiles intres, e a ben seguro, cun par de viños de mais.
… Así que, calquera parecido entre Suso e Hasél, é pura coincidencia.
… E en sexto lugar: Porque miren… pra min a liberdade de expresión, é outra cousa. E non me vou espallar aquí falando das miñas ideas, nin explicalo.
… E dito todo isto… que agora veña a señora Ayuso facendo de crítica musical, e dicindo textualmente: “Pablo Hasél tiene menos arte, que cualquiera en un karaoke con dos cubatas” pareceme moi indecente, e cando menos, e sendo mais fino, unha chorrada.
… Solo lle faltou dicilo a ritmo de chotis.
… E digo isto, porque seguro, que lle pasa como a min… nunca escoitara antes, nin escoitou agora, unha cantiga de Hasél!!
… Pero aínda ten mais pecado, que ande dicindo estas chorradas, meténdose en camisas de once varas, e levando adoquíns onda os amigos, como se das tablas da lei de Moises se tratase, cando volve ter á comunidade que goberna, á cabeza das comunidades en niveis de Covid.
… Esta muller, é mestra no desvio de atención!!
… E seguro que o que dixo, dixoo, porque ela, andivo de karaokes con dous cubatas de mais, e sabe o que di por experiencia, cousa que me partece moi ben, xa que cada un, fai da súa vida o que quere.
… Pero oia!! Ocúpese dos seus problemas e dos da súa comunidade que son ben gordos, e deixese de facer de crítica musical.
.. E se quere, que é a súa obriga, denuncie a violencia das súas rúas, pero con sentidiño. Porque anque fora a consecuencia de… O tal Pablo Hasél, non estaba entre os que arrincaron os adoquíns.
… Pois ata aquí cheguei!
…. Ista é a miña opinión, e cada un a súa sen ofender os mais.
Nistes dias pasados, durante o temporal Filomena, estaban tres operarios nun andamio a 30 metros de altura poñendo ladrillos.
Un diles, sinte a necesidade de botar unha mexada. Así que baixa do andamio e vai facer a súa necesidade. Nises intres, unha enorme ventoleira, dalle a volta ó andamio. Caen os dous operarios que estaban nél, e morren.
Xa pola noite, o afortunado operario que salvou a vida de milagre, está xunto coa súa dona no tanatorio onda os cadaleitos dos seus compañeiros, chorando amargamente e lamentando a súa perda.
Niso que entra un señor no velorio, diríxese as dúas viuvas, e sacando dous papeis dunha carteira, dilles:
– Señoras. Acompañoas no sentimento, ó mesmo tempo que lles fago entrega a cada unha de vostedes, dun cheque por importe de 300.000€ previsto polo seguro da empresa de siniestros.
A dona do amigo inconsolable, mira pra el e dille:
A VOLTAS COA “FOLIADA DE TENORIO” ……..Fai cousa dun par de anos, e cando me atopaba botando unhas cantiguiñas nunha das mesas que hai na Carballeira de San Xusto, achegáronse a min dúas mulleres entre estranas e curiosas, e con moitas ganas de cantar. ……..E como non. Entre algunha outra, cantamos a Foliada de Tenorio. Pero nada mais empezar, decateime de que as cousas non ian ben, e que o que elas cantaban, non tiña nada que ver co que cantaba eu. ……..Fixéronme saber, que a letra que se canta hoxe en día, non ten nada que ver coa verdadeira da cantiga. Que a actual, foi cousa de Avelino Cachafeiro, e que por iso fala de Soutelo. ……..E díronme o texto que según elas é o verdadeiro, e ata me comentaron que uns canteiros, labraron xa fai moitos anos o retrouxo nun penedo que hai nun lado da estrada que vai a Carballedo, pero que entre a matogueira e os alcolitros que prantaron, xa non se da chegado a el. ……..Así que, sexa certo ou non, alá vai o texto que según elas, é o verdadeiro.
FOLIADA DE TENORIO
Carballeira de Tenorio,
heina de mandar cortare,
cando vou pra Pontevedra,
quítame a vista do mare.
Ea, ea, salerosa… quítame a vista do mar-e.
—
RETROUSO
Como se colean as troitas n’a i’auga,
asi se menea teu corpo salada.
Como se colean as troitas no rio,
asi se menea teu corpo frorido.
—
Baila nena, baila nena
e non pares de bailar-e,
qu’as estrelas tamen bailan
sen perder seu alumar-e
Ea, ea, salerosa… sin perder seu alumar-e.
Anque me oiras cantar-e,
un ano mais nove meses,
nunca m-has d’ouir deci-re,
a mesma copla dúas veces.
Ea, ea, salerosa… a mesma copla dúas vece-es.
Se queredes que vos cante,
tendes que darme diñeiro,
porqu’a miña gargantiña,
non m’a fix’un carpinteiro.
Ea, ea, salerosa… non ma fix-un carpinteiro
Anda a xente, e xornais coma o Mundo e o ABC, alporizados, e poñendo unhas declaracións de Pablo Iglesias de fai uns anos, onde di que a culpa da suba da luz tena o goberno.
Pois non son eu entendido na materia, nin teño tantas luces coma Abel Caballero, pero me parece que esas declaracións, son anteriores o das subastas da luz que se inventou o goberno de Rajoy, e que xa se avisou daquelas que as consecuencias iban ser entre outras cousas, que a mais consumo, aumento de prezo.
E mentres non teña mais forza a enerxía renovable que é mais barata, é o que toca, amais doutras cousas que non veñen a conto agora.
O que pode facer o goberno é baixar o IVE, pero se as eléctricas sóben 30 euros e o goberno baixa 3, pouco arranxamos.
As electricas, están en maus de empresas privadas, grazas a “Patriotas” como Fraga, que vendeu Fenosa á empresa madrileña Unión eléctrica. Agora, a elitricidade nosa do grandes productores que somos, é de IBERDROLA (Vasca) e de GAS NATURAL (Catalana).
Lembrades a viñeta onde un galego dalle herba a vaca, e un madrileño múxea? Pois eso… a bos entendedores…
Énchennos os montes de aeroxeradores por catro cadelas que lle dan ás comunidades de montes, para contratar á París de Noia e á Panorama, para ter unhas festazas (É a miña frase preferida, porque se vos fixades, todas as parroquias que contratan a estas orquestras, teñen nos seus montes aeroxeradores ou alcolitros. As outras contratan a “Un grupo de gaitas”) e a elitricidade, lévana eles.
E volvendo o comenzo. O único que pode arranxar esto, é, anque pareza de coña, Pablo Iglesias. É o único que lles pode plantar cara!!! E como pode facelo? Nacionalizandoas!!
Porque tanto Sanchez como Casado, nono van facer, xa que seguro que rematarán sentados nun sillón delas, como tantos e tantos políticos que acaban traballando nesas empresas, cos seus predecesores Felipe e Aznar á cabeza.
Así que, como din alá por Castela… agora, bótalle un galgo.
GHALO DAS CRUCES Ó LICOR CAFÉ ( Receita en 15 pasos)
01.- Achegarse ata as Cruces e mercar un ghalo duns cinco quilos. Xa ven esfolado e limpo.
02.- De camiño pra casa, parar na taberna, e mercar dúas botellas de licor café. Botar un par de grolos de cada unha, para ver a calidade.
03.- Xa na casa, rechear o ghalo con un anaco de touciño, medio limón, e herbas con moito arrecendo (Romeo, tomillo, orégano, loureiro e pementa negra). Aproveitar o momento para botar un par de grolos de cada botella de licor café.
04.- Poñer o ghalo nunca fonte e abrir o forno, metelo dentro e pechar. Aproveitar para botar un groliño de licor café.
05.- Poñer o forno a 180 grados, sentarse, esperar, e mirar de cando en vez pro ghalo.
06.- Según se vai mirando, aproveitar para tomar dous licores de grolos no café.
07.- Darlle á manivela de fornear o prendo, ó tempo que se toman catro licores de botellas co café.
08.- Grolear ben o café para que non se queime a manivela do licor.
09,- Beber catro grolos do ghalo con café, mentres se asa o licor.
10,- Apagar o licor, sacar o café e poñelo enriba dos grolos. Aproveitar para manivelar das dúas botellas de cada ghalo.
11.- Sacar o forno, emplatar o café, acoitelar o licor, e ghalear a mesa.
12.- Coller un ghalo grande, enchelo de botellas e licuar os vasos ata a mitade de grolos coa manivela de fornear.
13.- Mentras se ghalean uns grolos, esperar que enfrien as botellas tomando un forno de licor de grolos por riba do café.
14.- Deitarse troceado na bandexa do café, meter o licor na cama e deitarse co ghalo. Xa se comerá mañá xunto co forno de ghalear as botellas da manivela.
Como ben sabedes todos, Bos Aires, está considerada como a quinta provincia galega, pero o que casi ninguén sabe é, que Baracaldo é a sexta.
Durante os tempos duros da emigración, chegaron a residir no País Vasco 75.000 galegos, a meirande parte diles, das miñas Terras do Deza, e aínda mais, dos concellos de Lalín, Agolada e Cruces.
Moitos distes emigrantes, estaban en Bilbao, e traballaban na empresa dos buses urbáns da capital vizcaína. Lembro dunha vez que estiven alí, que os chofres e revisores, eran todos galegos.
Pois ben. As cocheras distes autobuses, estaban nun fermoso val a uns 10 Kms. de Bilbao. Un lugar moi parecido á Terra Chá de Lugo (Tierra Llana, según a Xunta) pero que daquelas, aínda non tiña nome.
Os traballadores galegos da empresa, empezaron a facer casiñas arredor das cocheras, para non ter que ir e vir todos os días a Bilbao.
E o que fora un fermoso val, trocouse co tempo nunha fermosa vila, onde se falaba mais galego, do que se fala hoxe en Galicia.
Empezaron a frorecer os comercios, os supermercados, e como non… os bares!!!
A morriña, e o sabor do caldo, levou a todos os bares e cafeterías da nova vila, a poñer como reclamo un letreiro ben grande que poñía: “Temos Caldo”
Isto levou a pensar ós bilbaínos, que os galegos, tiñamos unha pócima parecida á que lle facía Panoramix ós galos. Tanto foi así, que pouco a pouco, abandoaron as suas costumes culinarias ancestrais, e cambiaron o chacolí e o marmitaco, polo ribeiro e o caldo. E mais aínda, cando miraban que se poñían fortes coma mulas… De aí a fama dos bilbaínos!!
O Caldo, alcanzou tal fama por Bilbao en diante, que co tempo, bautizaron o pobo como “El Pueblo de los bares a Caldo” e co andar dos anos, queduòuse en Baracaldo.
Pois ala. Que teñades bo día, e esperade a que pasen os efectos de “Filomena” para perdervos polas congostras.
Camiño imos hacia Belén, que anda o meniño a chorar, imos cantarlle pra adormiñalo, e que deixe de berrar.
Para cambiarlle os pañais, levamos ó amigo Andrés, que dalle xeito a cambialos, do dereito e do revés.
Ten moita maña pro asunto, xa que de nenos, ten tres, e xa limpou tantos cus, que non lle causan estrés.
Camiño imos hacia Belén…
Tamén vai Julio, ”O Jedellas” que lle fixo un biberón, e mentras o neno chupa, vaille toca-lo acordeón.
Fíxollo con chiculate, e cun cuartillo de leite, e pra escorrentalle o frio, unhas pingas de augardente.
Camiño imos hacia Belén…
Eu levo dende Lalín, para facer ó camiño, unhas lescas de xamón, e unhas cunquiñas de viño.
E pro xantar do meniño, uns greliños con lacón, e uns chouriciños ó viño, que seica é un neno lambón.
Camiño imos hacia Belén…
– Panxoliña dedicada ós meus amigos Julio González Álvarez, e Andrés Lorenzo Castro, que andan sempre ó meu rabo decindome… “Quéeee, a ver cando nos dedicas unha cantiguiña pra convidarte a unhas cervexas”
