Pois vai ti ver, que fai un par de días, entereime de que o concello, estaba levando a musica ás prazas dos arredores do centro da capital. Algo así como ás provincias con respecto de Madrid.
E souben, pola súa páxina do Face, que o grupo “Os Ghalos do Curral”, cantaban na Parda, a escasos cen metros da miña casa.
Así que alá fun feito un foguete para disfrutar dunha boa sesión vermú musical.
Cando cheguei alí, o que vin, pareceume desolador. Xa o di todo que solo se puxeran 20 sillas, como se xa o concello, soupera de antemán, que estaba organizando mal a cousa. Eso si… as medidas de seguridade anti coronavirus, perfectas, que todo hai que dicilo.
Alí xuntámonos duas ducias de persoas para disfrutar da música tradicional, e falando con algún veciño, decatámonos de que no concello, ou son moi burros, ou non teñen nin idea de facer istes concertos. Porque ninguén sabía do evento que se facía alí, nin quen tocaba, e os que nos achegamos, ou ben eramos amigos do grupo, ou algunhas das persoas que por alí paseaban.
Escoitas tocar, e vas ver que hai.
E posto a pensar, digo eu: Pero custa moito facer uns cartaces para poñer nas cafeterías e comercios do lugar onde se celebran estas cousas?
E non se poderían facer uns papelitos para poñer nos mostradores decindo o que hai?
Ou unha pequena valla publicitaria no sitio, indicando os días e os concertos que alí se fan, para que o sepan polo menos os veciños?
Pero se ata nas festas da miña aldea se fai!!!
Pero o peor, veu despois, cando empezou o concerto.
Cagada (con perdón) de escenario, por chamarlle de algunha maneira.
Baixo un sol, que caía a plomo, e sen toldo por riba!!
Que se torrisquen os músicos, que total, co que cobran, dalles para mercar un pucho!!
Xa quixera eu ver un pleno municipal onde se fixo o concerto. E alcalde e concelleiros, sen pucho!!! Anda que non me iba rir nin nada!!
Iban saber o que é un carracho tomando o sol na pola dun codeso.
Se nono vexo, nono creo… co que custan catro cartaces para poñer nos arredores, e alo menos, que nos enteremos os veciños da movida que temos á porta da casa, e un toldo para protexer ós músicos dunha insolación.
Ó millor, é que gastaron todolos cartos no formigón e pedra labrada empregados na ponte do Burgo, que xa parece aquilo a pista de despegue do aeroporto de Peinador en vez dunha ponte romana!!
Bueno, anque iste é outro cantar e non o dos Ghalos. Menos mal que istes coa súa música, fixeron que se me pasara o cabreo por uns intres.
Que diferencia… Pola tarde, achegueime ó concello da Lama, a escoltar o concerto da banda de música da miña aldea de Muimenta, e alí, si que o publicitaron ben publicitado. E os músicos, sentíronse moi a gusto ante a xente que acudiu a escoitalos. Se ata se pasou algún membro da corporación que coñezo para supervisar as cousas.
Pois a levalo con calma, porque penso que esto é momentaneo. En canto pase isto do coronavirus, xa non haberá mais música nos barrios, e volverá todo po centro.
Pois ala, veña. Que teñades bo día, a ser bos, e perdédevos polas congostras dos arredores de Pontevedra, que de momento aínda non lles botaron o formigón que tanto gusta a esta corporación municipal.
E unha das tres cantiguiñas que fixen durante o confinamento.
Niste caso, dedicada ó día da Patria Galega que celebramos o vindeiro día 25, e feita dun poema do meu amigo e compañeiro Baldomero Iglesias Dobarrio (Mero), do seu poemario “RECENDOS DE LUZ E SOMBRAS”
Espero que vos guste e que a compartades se vos presta.
Que teñades bo día da Nosa Patria, moitas grazas, e unha aperta para todos.
AÍ VEN O MAIO DE FLORES CUBERTO … Esta, é unha estrofa popular, coa que se lle daba a benvida ó mes mais florido do ano, utilizada tamén por Rosalía e Ramón Cabanillas.
PUXÉRONSE Á PORTA CANTÁNDOME OS NENOS… Os nenos do lugar, eran os que iban cantando de porta en porta cun maio, que se facía (varía según o lugar) nunha taboa espetada nun pau e toda cuberta de frores e fiuncho.
E OS PUCHOS FURADOS PARA MIN ESTENDENDO… Ó rematar de cantar, os nenos pasábanlle un pucho ó ointe para recibir os agasaios polos seus cantos. Ó decir “puchos furados” da a entender, que os nenos eran probes.
PEDÍRONME CROCAS DOS MEUS CASTIÑEIROS… As “crocas” son as castañas secas no canizo, teñen outros nomes según a bisbarrra. Polo Deza tamén se coñecen como “cascallos” ou “Castañas pilongas” e cando chegaba o mes de Maio, aínda quedaban castañas das recolleitas no ano anterior.
PASADE, RAPACIÑOS, CALADOS E QUEDOS… O oínte pídelle ós rapaces que entren na casa.
QUE O QUE É POLO DE HOXE QUE DARVOS NON TEÑO… Anque non ten nada que darlles de comer
EU SONVOS O PROBE DO POBO GALEGO… Porque é o pobo galego que está pobre
PARA MIN NON HAI MAIO, PARA MIN SEMPRE É INVERNO! Refírese a que está probe durante todo o ano.
CANDO EU ME ATOPAR DE DONOS LEBERTO… Cando se libere dos explotadores e dos señores do pobo (Señores da casa grande)
E O PAN NON MO QUITEN TRABUCOS E
PRÉSTEMOS… E cando os frutos das súas colleitas non llos quiten os empeños e os préstamos dos bancos.
E COMO OS DO ABADE FLOREZAN MEUS EIDOS… Cando as súas hortas señan ricas en colleitas coma as dos curas e as da igrexa en xeral.
CHEGADO HABERÁ ENTONCES O MAIO QUE EU QUERO. Entón si será primavera para el e para o pobo galego, sen impostor, cregos e señores.
QEREDES CASTAÑAS DOS MEUS CASTIÑEIROS… Dille os nenos, que se queren o agasaio das castañas.
CANTÁDEME UN NAIO SEN BRUXAS NIN DEMOS Que lle canten un maio que non conteña supersticións… un maio diferente
UN MAIO SEN SEGAS, USURAS NIN PREITOS… Un maio sen ter que ir a Castela á sega, sen préstamos e sen preitos ca xustiza.
SEN QUINTAS NIN PORTAS, NIN FOROS, NIN CREGOS… Sen ter que facer a MILI obligatoria (A miña interpretación persoal) sen pagar impostos por vender as colleitas, e sen ter que pagar ós señores e á igrexa por traballar a terra.
FALTOS DE SAÚDE DEMOCRÁTICA ……. Despois de ollar un resumo do debate de onte no congreso, e mirando como se tiran à cara os mortos uns ós outros, ata sinto vergoña allea, e o asco mais repugnante que poido sentir por todos iles. ……. Imos a menos!! ……. Neste país, imos a menos democráticamente falando. ……. É increíble que os líderes dos partidos, non se poñan dacordo para nada, e menos para xuntar as súas forzas pola situación tan grave que estamos a pasar, e o único que fan é criticarse mutuamente, e a ver cal diles di as burradas mais grandes. ……. E tanto teñen uns coma outros. Mesmo asemellan bandas rueiras. Solo lles faltan os bates de béisbol, as cadeas e as navallas nas maus. E o peor de todo é que todos estes valores negativos, estanllos a transmitir á población, coma se doutro coronavirus se tratase, e así vemos nas redes, as burradas mais grandes que te podes botar na cara. ……. E vou poñer un ejemplo do contaxio que producen istes indeseables. O de o médico epidemiólogo Fernando Simón. ……. Resulta que iste home, licenciado en mediciña e especializado en epidemioloxía na “Escola de higiene e mediciña tropical de Londres” e que exerceu como director dos centros de investigación de enfermedades producidas por diversos virus en Mozambique e Burundi, está considerado coma un dos epidemiologos mais importantes do mundo, por organizacións coma a OMS ou o Centro Europeo pra Prevención e Control de Enfermedades. ……. Pois ben. Este señor, foi insultado ata límites insospeitados polos simpatizantes e representantes do PP. E palabras coma inútil, mata vellos, ou roxo de merda, aparecian en cantidade de mensaxes nas redes e nos comentarios dos artigos de prensa. ……. Claro. O que non sabían, é que foi Rajoi no ano 2012, quen o nomeou Director do Centro de Coordinación de alertas e emergencias do Ministerio de Sanidade. E o mellor de todo é que foi tamén o portavoz, cando a epidemia do Évola. ……. Claro que daquelas, eran os do PSOE quenes o poñían a caldo e o trataban de inútil botándolle os mesmos insultos que lle din agora. ……. Esto vai a menos. E a democracia, cada vez, é menos democracia, e os pactos entre os partidos actuais son impensables. O que digo no título… os políticos que temos, están faltos de saúde e cultura democrática. ……. E para rematar, vou contar unha cousa, que fala moi ben da diferncia dos políticos dos anos oitenta a os de agora. ……. Eu son un gran mante da radio. Teñoa prendida moitas horas durante o día, e fai xa uns cuantos anos, habia nas tardes dos mércores na “Ventana da SER” unha tertulia de políticos “Tertulia de sabios” que eu non me perdía nunca. E os contertulios que estaban, entre outros que xa non lembro, eran Gregorio Peces Barba, Herrero de Miñón e Ernest Lluch, este último, asesiñado por ETA, nos tempos en que se facía a tertúlia que presentaba a xornalista Gemma Nierga. Lenbro a Gemma que anque chorando seguido, fixo o programa inteiro co resto de contertulios o mesmo día ou ó seguinte de que o asesiñaron. ……. Pois ben. Nunha desas tertulias, Herrero de Miñón que me parece que era o portavoz de AP naqueles tempos, contou unha anécdota de Ruiz Gallardón, pai do que foi despois alcalde de Madrid. ……. Resulta que cando se facian as xuntanzas sobre a tramitación dunhas leises de traballo, un día dos Santos Inocentes pola tardiña, Herrero de Miñon, gastoulle unha iñocentada a Ruiz Gallardón decíndolle: Oes, chama un taxi e vaite correndo á Moncloa, que acaba de chamar Felipe González, dicindo que hai unha xuntanza dos distintos partidos para tratar diversos asuntos. ……. E Gallardón, colleu un Taxi e marchou pra Moncloa sen decatarse de que era o día dos Iñocentes. ……. Cando chegou o palacio, e saiu Felipe a recibilo, este díxolle que el non había convocado reunión algunha, que a ver se lle gastaran unha inocentada.
Gallardón, decatándose de que Herrero de Miñón fixéralla ben feita, dou volta para marchar. En canto a dou, chamouno Felipe e díxolle: Non te vaias, aproveita que estás aquí, pasa, e charlamos un rato. ……. Pois seica acabaron os dous, na famosa “Bodeguilla da Moncloa” papando xamón e bebendo viño ata altas horas da noite. ……. Pois ben. Isto, sería impensable hoxe, entre Pedro Sanchez, Pablo Casado, Santiago Abascas e Pablo Iglesias… mais ben, rematarían a navallazos, ou enzarzados nunca liorta coma se dunha xaula de grilos se tratase. ……. Porque agora, o que conta é gañar as eleccións por riba de todo, sen que lles importe o país nin os cidadans. O que importa, e facer campaña electoral un día si e outro tamén. Anque sexa utilizando as mortes de didadáns, motivadas polo terrorismo, por pandemias ou por accidentes. ……. Pois xa lles val. ……. Fixen a promesa de non volver a votar nas eleccións xerais. A miña promesa, hoxe, aínda é mais forte que fai dous días. ……. Apertas para todos. E cando todo isto remate, verémonos nos furanchos, e entre cantigas e cuncas de tinto, esquecerémonos de todos istes buítres sedentos de sangue, que viven a costa do noso suor e das nosas bagoas.
O DÍA QUE CAMBIEI A MOZA POLA TABERNA …….. O poema, fíxeno a comenzos de ano, inspirándome nos poemas das alboradas de Cunqueiro, ó volver a ver no blogue “AQUAM LATAM” do amigo Manolo Busto, a foto do Señor Souto na súa taberna. Taberna na que botei moitas noites da miña mocedade cantando cos meus amigos daquel tempo. …….. Cando o escribín, non foi coa idea de musicalo, pero poucos días despois de facelo, tiña que cantar nos pendellos da Agolada. Así que, pensei que sería bo poñerlle música e cantalo alí. …….. E aproveitando que o Arnego nace na Serra do Faro, e ás musas andaban a meter os pes nas súas augas, non me fixo falta pensalo dúas veces, e a cantiga, estreneina nos pendellos tal como eu quería. …….. A taberna, atopábase onda a ponte vella de Vilariño (a casa segue alí reconvertida en “Puticlú” unha magoa non aproveitala como casa de cultura ou algo así) e na parte de riba dela, había unha tosta para a producción de enerxía eléctrica. Os mozos de Cadrón, Agolada e dos seus arredores, iamos a bañarnos nela polo vrau. Eu ia coa miña guitarriña ó lombo dende o Castelo, e despois pola noitiña, botabámoslle unhas cantiguiñas alí mentres bebiamos un “Fis Fas” daqueles que había. …….. Gardo moi boas lembranzas dese lugar, e de feito, cada vez que paro a tomarlle unha jasiosa no Merendeiro do Arnego, que queda a uns 100 mts. de onde estaba a taberna, sempre paro despois na ponte, e vanseme os ollos pra casa que tantas lembranzas garda baixo o seu teito. …….. O poemiña, non é que conte a verdade de cómo eran as cousas, xa que daquelas e aínda despois, non cambiaba a música polas mozas, pero bueno, é unha maneira de falar e de dicir que tamén me gustan moito as cantigas nas tabernas. Tabernas reconvertidas hoxe en día en furanchos, pero que seguen gardando o sabor do bo viño e a boa música. …….. Pois nada. Que teñades un bo día, a ser bos, e levadeo con sosego, que nun mes, andamos perdidos polas congostras mirando como maduran as ameixas e as uvas, e as amoras e as cereixas. …….. Apertas para todos.
A Cantiguiña está basada nun dos poemas recolleitos nas alboradas de Cunqueiro sobre o poeta Antonio Noriega.
HOMENAXE A SUSO VAAMONDE ……O pasado día 16 de Febreiro, por mor do 20 cabodano do seu pasamento, tivémoslle unha homenaxe en Regodobargo (Ponte Caldelas) ó seu fillo predilecto Suso Vaamonde, e déuselle o seu nome á Casa da Cultura do lugar. ……Alí, pese ó día de invernía que tivemos, xuntámonos unha boa remesa de amigos, que xunto ás irmáns e irmaus de Suso, convertimos a homenaxe, nun fermoso día de recoñecemento ó cantor, entre poesía, música, amizade e lembranzas… moitas lembranzas, e moitos sentimentos compartidos!!! ……Antes, o día 14 ás 13’00 h. en Radio Nova, fixéron un programa dedicado á súa vida e andanzas musicais, no que tiven a ledicia de participar e cantar algunha das súas canatiguiñas, amais de falar e contar algúnhas das cousiñas do amigo, que se foi fai 20 anos, pero que segue na nosa memoria. ……A cantiguiña “Cantiga de amigo” é un fermoso poema que lle dedicou Mini Rivas, que grabou “A Quenlla” no seu disco “Silencios na memoria” e que eu recupero pra ocasión.
CANTIGA DE AMIGO ……As cinzas do cantor Suso Vaamonde, amigo e compañeiro, foron botadas ó río Oitavén polos seus amigos, un primaveral día de inverno. ……O río que acolléu a súa infancia, acolléu tamén os seus restos. ……Nel mora como unha xacia, e a súa música, e a súa enorme persoa, camiñan coa auga cara o mar da inmortalidade.
Baixan as augas caladas
do cantor van namoradas
e a troita no areal.
Baixan as augas mainiñas
do cantor namoradiñas
cantigas para o mar.
O inverno no triste día
quixo esquence-la invernía
e a primavera a raiar.
E os amigos na camposa
fixeron leito de rosas
e as cinzas cara o mar.
E cando a neboa se apouse
e a paz no Oitavén repouse
o silencio cantará.
A lontra fará o seu niño
e danzará en remuiños
ó son dese teu cantar.
E pousado no ameneiro
o cuco teu compañeiro
non parará de cucar.
E os muiños e as maquías
roularán coma nos días
en que a fartura era pan.
O APARELLO DE RADIO Silverio, era un rapaz dunha fermosa aldea da outra veira do Rio das Abellas alá por Lalín, que como todos os mozos por aquel tempo, traballaba na casa axudando aos seus pais nas labores propias das aldeas pra poder sair pra diante, e ter un anaco de pan que levar a boca despois da fame que deixara a guerra civil. Dorinda, era unha fermosa rapaza dunha parroquia preto da de Silverio, e á que lle andaba a facer as beiras de cando en vez. Unha mañá, cando facía un par de anos que rematara a guerra, e despois da misa do domingo, unha parella da Garda Civil, animaba òs mozos das aldeas a que fosen a Lalín para apuntarse e poder mellorar o porvir sendo gardas. Silverio, despois de consultalo cos seus pais, decídíu apuntarse coa idea dun millor futuro fora da aldela, xa que o único traballo pra probar sorte que había por daquelas, chamábase “emigración” Dito e feito, apuntouse pra garda, levárono pra academia, e botou un par de anos fora. Despois diste tempo, volveu sendo garda civil e destinado para o cuartel de Pontevedra. Tomou relacións serias con Dorinda e casaron no ano 45. Venderon aos seus irmaus a parte que lles correspondía da herdanza, e cos cartos, mercaron unha casiña xunto con un bo anaco de leira en Tomeza, unha pequechiña parroquia preto de Pontevedra. Mercaron media ducia de vacas, unhas galiñas e un par de porcos da ceba, pra levar a vida tal como facían en Lalín. E a vida foilles ben, xa que todo o que se colleitaba na casa engadido ó soldo de Silverio, ata lles daba pra aforrar unhas boas cadelas na contiña que tiñan no banco. Tiveron tres fillos. O maior, Dositeo, decidiu emigrar a Suiza xunto con un compañeiro e veciño. Alí fóronlle moi ben as cousas e alí segue, pois casou cunha moza Suíza, e alí naceron tamén os seus fillos. Según teño escoitado, xa fai moitos anos que non ven por aquí. Os meus pais visitábanos moi a miudo, pois coñecíanse dende cativos xa que eran dunha parroquia veciña, amais Dorinda, era prima segunda da miña nai. Nunha desas visitas, o meu pai preguntoulle a Dorinda: – Qué, como lle andan as cousas a Dositeo alá pola Suiza. – Ben, moi ben. Aínda antes donte, un veciño de eiquí do lado que está con el alá, e que veu uns días de vacacións, trouxonos unha carta e un paquetiño con un aparello de radio, pois o que temos, xa vai vello. Magoa que se esquenceu de mandarnos o cable para enchufalo e nono podemos acender. En canto vaia Silverio a Pontevedra, terá que mercar ún. O meu pai, pedíulle que llo ensinara e decatouse de que aquel aparello de radio era un transistor, pero non traía as pilas postas. Díxolle que non se preocupara que xa se encargaba él. E foise, a unha taberna que había a 500 metros dalí que se chamaba a de Pepe do Marco. Hoxe segue como bar… nada que ver coa taberna daquelas. Mercou unhas pilas e volveu de seguida. Pediulle a Dorinda que lle trouxera o aparello de radio outra vez, púxolle as pilas, e o homiño da radio empezou a falar e os músicos a tocar. Contaba o meu pai, que Dorinda, non facía mais que mirar darredor do aparello, pero que non decía nada. Ata que Silverio lle preguntou: – Que andas a facer, que xa fai un anaco que non fas mais que mirar pro aparello e non dis nada… – Estou mirando por onde raios entrou a xente que está tocando dentro se non hai ningún cable por onde entrar.
– Non é un conto. A cousa foi certa, i eu cóntovola tal como a miña nai ma contou a min, anque os nomes das persoas non corresponden coas da realidade.
PASACALLES OU PASARRÚAS? …..Pois según parece, a palabra correcta para definilo en galego, é “Pasacalles” …..As bandas de música e os grupos de gaitas, dan e diron sempre “Pasacalles” …..“Pasarrúas” é unha palabra en castrapo que consiste en galeguizar a palabra “Calles” por “Rúas” …..A Academia Galega, recomenda adoptar a palabra “Pasacalles” decindo que é “Unha marcha popular de ritmo moi vivo tocada nas rúas por unha banda, unha charanga ou un grupo de gaiteiros”. Anque as Charangas (a meirande parte delas) xa perderon a esencia do que en realidade é unha charanga, e non deixan de ser mais ca unha orquesta que toca a pe da rúa ou nun palco. …..No caso de Galicia, que dende tempos ancestrais as súas rúas sempre foron un rebumbio de música, a palabra que deberíamos utilizar sería a de “ruada” …..A RAG define “Ruada” como: …..1.- Reunión de xente, en xeral pola noite, para divertirse con cántigas, bailes, etc. …..2.- Percorrido que fan os mozos polas rúas bailando e cantando serenatas. …..Polo tanto, a palabra “Pasarrúas” ou “Pasarúas” non existe no galego, e a correcta é “pasacalles” …..A palabra que si está na RAG é “pasacorredoiras” que son pezas da música tradicional galega, que teñen un ritmo moi parecido á Polca.
Apertas para todos.
O LABREGO MAIS A VIUVA ……A un labrego dos da contorna escangállaselle o tractor mentras gradaba nunha leira e levao ao mecánico da vila. Iste, dille que ten que deixalo un par de días porque hai que pedir unha peza que se esnafrou. ……O home, bota a andar de volta pra casa, e de camiño, pasa pola ferraxaría e compra un balde pra auga mais unhas caixas de chatolas pros zocos. E ao ser día de feira, merca tamén dúas galiñas e un parrulo. ……Mentres se atopa na veirarua pensando en como facer para levar camiñando todo o que mercou, achégaselle unha señora que lle pregunta por unha aldea que resulta ser a misma ca súa. Él dille que si quere acompañalo, que espere a que sexa capaz de coller ben as cousas que leva. ……E a señora, mirando para él dille: ……– Oi que pouco amañado é vostede. Mire, pon as caixas de chatolas dentro do balde e lévao nunha mau, o parrulo na outra e unha galiña debaixo de cada brazo. ……O granxeiro fai todo como lle dí, e agradecido empeza a andar a carón da señora ao mesmo tempo que lle comenta: ……– Coñezo un atallo que nos saca do camiño da aldea, e vai polo medio de unha fraga, pero aforramos un bo treito a mais de levarnos menos tempo chegar. ……A señora míra pro gandeiro con desconfianza e responde: ……-Son unha viúva solitaria, sen un home que me defenda. Como sei que non me vai poñer de cu contra dun carballo e vai abusar de min? ……– Pero señora! Aínda cando quixese facelo, como o fago? Levo un balde, unhas caixas de chatolas, dúas galiñas e un parrulo. Como tería que facer para abusar de vostede? ……-Pois moi facil: Pos o parrulo no chan, cóbrelo co balde, pos as caixas de chatolas enriba para que non escape, e as galiñas aguántochas eu mentres. ¡¡Vese que non és moi amañado pras cousas!!
.- Contoumo o Señor Alfredo Fidalgo Rodríguez de 86 anos e veciño da parroquia do Marcón. Seica o sabe de escoitarllo a súa nai.
