Category Archives: MUSICA GALEGA
DECLARACIÓN DE INTENCIÓNS, SOBRE O MACHISMO NA NOSA MÚSICA TRADICIONAL.
DECLARACIÓN DE INTENCIÓNS, SOBRE O MACHISMO NA NOSA MÚSICA TRADICIONAL.
.. Dun tempo a esta parte, parece que dende certos círculos estremistas, tentan cambiar a nosa tradición musical tachandoa de machista… Así, sen mais, e coma quen non quere a cousa!!
.. – Parece que molestan as estrofas dos curas maila criada.
.. – Non se entenden moitos dos cantares e romances de cego que falan de amoríos.
.. – Censúranse estrofas de Muiñeiras, Alalás, Parrafeos, etc.
.. – Aborrécense cantidade de certas regueifas.
.. Grupos de música, e músicos en xeral, cambian as estrofas dunha cantiga, porque algunha persoa malencarada, tachounos de machistas ó baixar do escenario.
.. A min, xa fai anos na Radio Galega, unha moza duns vinte anos, díxome algo tan absurdo, como que a cantiga do mandil da Carolina era machista porque realza unha prenda de vestir, que simboliza a esclavitude da muller no rural, sen saber nin siquera, que a cantiga fala dunha saia e non dun mandil, que pro caso é o mismo. Anque se fora a saia, diríame que e un simbolo das violacións nas casas.
.. Eu, anque son doutros tempos e doutra cultura, penso que soupen adatarme ben ó andar dos anos. Pero non por eso, vou deixar de cantar as estrofas que dende certos círculos tachan de machistas. Xamais o farei! E nunca renunciarei a calquera copla tradicional por moi machista ou feminista que sexa, mal que lle pese a quen lle pese.
.. A tradición musical, no meu pequeno entender, non é unha foto fixa do que había hai 100-150 anos e da que dís gústame ou non. A tradición musical é un ente tan vivo como o pobo que a vivíu e vive.
.. Se un pobo, non se sinte identificado con ela, como pasa niste caso, ésta non ten sentido. As tradicións musicais deben ir cos tempos, coidalas e respetalas, e se se cambian deixan de ter sentido, e convertiranse en folclore.
.. Que “O paraugas do Xosé” ten contido machista? Pois claro. E a “Lista de Schindler” contido fascista. Que facemos, queimámos as partituras e cintas dún e outra? E que facemos, con Les Lutriers por decir “Los coros de novicias, se miran pero no se tocan”
.. Así que, como xa dixen, seguirei cantando ata que morra, todo tipo de cantigas tradicionais, mal que lle pese a tantos e tantas aprendices de Manuel Fraga. Dictador e censor durante moitos anos, dende aquel famoso Ministerio de Información e Turismo.
… E xa para rematar, aí van unhas estrofiñas do “Latín Canteiro” (Verbo xido) moi… pero que moi machistas:
O pinrelo foi ó monte,
con gañas de carifaixo,
e alá entre unhas uzes,
puxo a pinrela por baixo.
O piruleiro vai alto,
o Xarabelo nun ven,
a culpa é da cañeira,
que o cañeiro non a ten.
A pulenca do sinfoso,
sinforosa cantu quer,
sinforosa contra a nitra,
como se lintra á muller.
Pola noite na zingada,
eiche botar unhos purrios,
i eiche deixar a estrabela,
colorada coma os murrios.
Verbo xido miña purria
que intervas por areona,
eiche de anisca-los currios,
e pindarche na morrona.
DÍA DAS NOSAS LETRAS 2021, NA HONRA DE XELA ARIAS
DÍA DAS NOSAS LETRAS, NA HONRA DE XELA ARIAS!!
.. Cando ós 10 anos, viñen para Pontevedra facer o “bachiller” aquel que se facía daquelas, fun dar ó colexio “Inmaculada Concepción” de Pontevedra. Un cole que parecía mais un reformatorio ca un cole. Habia un par de profesores que che daban tundas ata por respirar. Prohibían falar galego, e ata ir con zocos á clase.
.. Solo botei dous anos alí.
.. Rematei indo pro Sanchez Cantón, onde un conserxe de Salcedo, o Señor Andrés Castro, que tocaba a guitarra, fíxose amigo meu e prestoume un libriño, o primeiro libriño que lin naquela lingua coa que nacín, pero que non me deixaban falar.
.. O libriño era “Cantares Gallegos” de Rosalía.
.. Aquilo, foi mel pros meus ollos, e o primeiro libro dunha fermosa colección diles que teño no meu idioma.
.. Cando o lín e quixen volverllo, díxome que me quedara con el.
.. Non sei cantas veces o lin dende aquelas, e non sei cantas veces volverei a facelo… pero para min, Rosalía, sempre será o referente da miña lingua e da miña cultura!
.. Sentín tal respeto por ela, que nunca me atrevín a musicar un poema seu ata fai un par de anos que o fixen co poema “A xustiza pola man”
.. Paréceme un poema moi duro, pero tamén, dos seus poemas mais fermosos. Musiqueinopor mor dun concerto que din en Vigo, e agora grabeino, para subilo á miña canle de You Tube.
.. Espero que vos guste, e tamén vos pediría que o compartades.
.. Bo día para todos, e feliz día das Nosas Letras.
.. Celebradeo, celebrade a todos nosos escritores, e por riba de todos eles, á poetisa luguesa Xela Arias, a quen vai dedicado este ano.
…………..
.. No segundo libro de “Follas Novas” atópase este fermoso poema, onde Rosalía conta a vinganza dunha muller, que despois de pedir xustiza en balde, decide tomala da súa mau, dando morte a quen a ofendeu.
.. No poema, non dí a clase de delito que cometeron “os raposos de sangue maldita” pero si dí, que lle fixeron un leito de toxos e silvas, racháronlle a roupa, e roubáronlle a brancura, polo que da a entender unha violación.
.. Pero mais adiante, tamén fala de que que lle queimaron a casa, e que os seus fillos morreron de fame, polo que, amais dun posible delito de violación, hai outros mais engadidos.
.. O que si deixa claro Rosalía, é o resentimento, o odio, e o desexo de vinganza da muller perseguida.
.. Eu permitinme a licenza de escoller solo os versos nos que se pode dar a entender un caso de violación, e musiqueino fai un par de anos, para cantalo nunha asociación de mulleres vítimas de violencia de xénero.
A XUSTIZA POLA MAN
Aqués que ten fama de honrados na vila
roubáronme tanta brancura que eu tiña,
botáronme estrume nas galas dun día,
a roupa decote puñéronma en tiras.
Quedei deshonrada, murcháronme a vida,
fixéronme un leito de toxos e silvas;
i en tanto, os raposos de sangue maldita,
tranquilos nun leito de rosas dormían.
-Salvádeme, ¡ouh, xueces!, berrei… ¡Tolería!
De min se mofaron, vendeume a xusticia.
-Bon Dios, axudaime, berrei, berrei inda…
Tan alto que estaba, bon Dios non me oíra.
Entonces cal loba doente ou ferida,
dun salto con rabia pillei a fouciña,
rondei paseniño… ¡Ne-as herbas sentían!
I a lúa escondíase, i a fera dormía.
Mireinos con calma, i as mans estendidas,
dun golpe, ¡dun soio!, deixeinos sen vida.
I ó lado, contenta, senteime das vítimas,
tranquila, esperando pola alba do día.
I estonces… estonces, cumpreuse a xusticia:
eu, neles; i as leises, na man que os ferira.
A VOLTAS COA “FOLIADA DE TENORIO”
A VOLTAS COA “FOLIADA DE TENORIO”
……..Fai cousa dun par de anos, e cando me atopaba botando unhas cantiguiñas nunha das mesas que hai na Carballeira de San Xusto, achegáronse a min dúas mulleres entre estranas e curiosas, e con moitas ganas de cantar.
……..E como non. Entre algunha outra, cantamos a Foliada de Tenorio. Pero nada mais empezar, decateime de que as cousas non ian ben, e que o que elas cantaban, non tiña nada que ver co que cantaba eu.
……..Fixéronme saber, que a letra que se canta hoxe en día, non ten nada que ver coa verdadeira da cantiga. Que a actual, foi cousa de Avelino Cachafeiro, e que por iso fala de Soutelo.
……..E díronme o texto que según elas é o verdadeiro, e ata me comentaron que uns canteiros, labraron xa fai moitos anos o retrouxo nun penedo que hai nun lado da estrada que vai a Carballedo, pero que entre a matogueira e os alcolitros que prantaron, xa non se da chegado a el.
……..Así que, sexa certo ou non, alá vai o texto que según elas, é o verdadeiro.
FOLIADA DE TENORIO
Carballeira de Tenorio,
heina de mandar cortare,
cando vou pra Pontevedra,
quítame a vista do mare.
Ea, ea, salerosa… quítame a vista do mar-e.
—
RETROUSO
Como se colean as troitas n’a i’auga,
asi se menea teu corpo salada.
Como se colean as troitas no rio,
asi se menea teu corpo frorido.
—
Baila nena, baila nena
e non pares de bailar-e,
qu’as estrelas tamen bailan
sen perder seu alumar-e
Ea, ea, salerosa… sin perder seu alumar-e.
Anque me oiras cantar-e,
un ano mais nove meses,
nunca m-has d’ouir deci-re,
a mesma copla dúas veces.
Ea, ea, salerosa… a mesma copla dúas vece-es.
Se queredes que vos cante,
tendes que darme diñeiro,
porqu’a miña gargantiña,
non m’a fix’un carpinteiro.
Ea, ea, salerosa… non ma fix-un carpinteiro
ARRIEIRIÑOS SOMOS…
ARRIEIRIÑOS SOMOS…
Un día do mes de Maio,
fun mercar un pouco viño,
co acordeonista José Carlos,
con Benito, e mais Toniño.
Mercámolo en Ribadavia,
e coa calor que facía,
quixemos mollar a gorxa,
cuns grolos d’auga fría.
Ó non topar unha fonte…
que no camiño non había,
pensamos proba-lo viño,
e non morrer coa sequía.
O conto foi que entre contos,
e trago vai e ven de viño,
valeirámolos pipos antes,
de chegar ó Carballiño.
E menos mal, que aquel día,
non viña Julio. “O jaiteiro”
porque entonces, si que o viño,
non chegaba nin a Leiro.
O poema, está dedicado ós amigos: Jose Carlos, Benito Salgado, Antonio Vázquez e Julio González.
A Cantiga dos arrieiros, foi grabada na Feira dos Carballiños de Vilatuxe (Lalín) no mes de Maio do ano 2016
PRA BELÉN IMO-LOS TRES: PEPE, JULIO E ANDRÉS
PRA BELÉN IMO-LOS TRES: PEPE, JULIO E ANDRÉS
Camiño imos hacia Belén,
que anda o meniño a chorar,
imos cantarlle pra adormiñalo,
e que deixe de berrar.
Para cambiarlle os pañais,
levamos ó amigo Andrés,
que dalle xeito a cambialos,
do dereito e do revés.
Ten moita maña pro asunto,
xa que de nenos, ten tres,
e xa limpou tantos cus,
que non lle causan estrés.
Camiño imos hacia Belén…
Tamén vai Julio, ”O Jedellas”
que lle fixo un biberón,
e mentras o neno chupa,
vaille toca-lo acordeón.
Fíxollo con chiculate,
e cun cuartillo de leite,
e pra escorrentalle o frio,
unhas pingas de augardente.
Camiño imos hacia Belén…
Eu levo dende Lalín,
para facer ó camiño,
unhas lescas de xamón,
e unhas cunquiñas de viño.
E pro xantar do meniño,
uns greliños con lacón,
e uns chouriciños ó viño,
que seica é un neno lambón.
Camiño imos hacia Belén…
– Panxoliña dedicada ós meus amigos Julio González Álvarez, e Andrés Lorenzo Castro, que andan sempre ó meu rabo decindome… “Quéeee, a ver cando nos dedicas unha cantiguiña pra convidarte a unhas cervexas”
Pois dito e feito!!
“HOMENAXE A JOHN BALAN”
“HOMENAXE A JOHN BALAN”
Fai uns meses, o meu bo amigo Benito, do grupo “Os Saljariteiros” pedíume para a homenaxe ó mariñense de pro, John Balan, unha cantiguiña para cantala os nenos dun cole da vila no “Son de Marín” no Parque Eguren
Por mor do Covid, os rapaces non puideron cantala, e Benito, grabaouna coa zanfona para proxectala durante a homenaxe que se lle rendíu.
Acabo de atopala na Canle de You Tube de Beni. Así que aí vai xunto co texto:
JOHN BALAN
Vímosvos falar dun home,
que era toda unha orquesta.
O seu nome era John Balan,
e facía el solo a festa.
Arrimábase a unha porta,
pra facer a percusión,
e cos sons da súa boca
tocaba calquer canción.
Facía o són da trompeta,
tamén o do saxofón,
e coas maus arremedaba,
como se toca o trombón.
Imitaba o son do trole,
pitando de tal maneira
que asustaba ós caminantes,
que iban cos ovos pra feira.
Mentras esperaba o turno,
pra poder cortar o pelo,
contaba pelis do oeste,
vestido igual cun vaqueiro.
Percorreu toda Galicia
e ata America, foi dar,
e fixéronlle un programa
que dou moito que falar.
Nos seus derradeiros anos,
era toda unha ledicia,
miralo en moitos programas,
da TV de Galicia.
Sempre na nosa memoria,
polo seu gran corazón,
hoxe vimos a cantarlle,
e dedicarlle esta canción.
A MÚSICA VAI POR BARRIOS EN PONTEVEDRA.
Pois vai ti ver, que fai un par de días, entereime de que o concello, estaba levando a musica ás prazas dos arredores do centro da capital. Algo así como ás provincias con respecto de Madrid.
E souben, pola súa páxina do Face, que o grupo “Os Ghalos do Curral”, cantaban na Parda, a escasos cen metros da miña casa.
Así que alá fun feito un foguete para disfrutar dunha boa sesión vermú musical.
Cando cheguei alí, o que vin, pareceume desolador. Xa o di todo que solo se puxeran 20 sillas, como se xa o concello, soupera de antemán, que estaba organizando mal a cousa. Eso si… as medidas de seguridade anti coronavirus, perfectas, que todo hai que dicilo.
Alí xuntámonos duas ducias de persoas para disfrutar da música tradicional, e falando con algún veciño, decatámonos de que no concello, ou son moi burros, ou non teñen nin idea de facer istes concertos. Porque ninguén sabía do evento que se facía alí, nin quen tocaba, e os que nos achegamos, ou ben eramos amigos do grupo, ou algunhas das persoas que por alí paseaban.
Escoitas tocar, e vas ver que hai.
E posto a pensar, digo eu: Pero custa moito facer uns cartaces para poñer nas cafeterías e comercios do lugar onde se celebran estas cousas?
E non se poderían facer uns papelitos para poñer nos mostradores decindo o que hai?
Ou unha pequena valla publicitaria no sitio, indicando os días e os concertos que alí se fan, para que o sepan polo menos os veciños?
Pero se ata nas festas da miña aldea se fai!!!
Pero o peor, veu despois, cando empezou o concerto.
Cagada (con perdón) de escenario, por chamarlle de algunha maneira.
Baixo un sol, que caía a plomo, e sen toldo por riba!!
Que se torrisquen os músicos, que total, co que cobran, dalles para mercar un pucho!!
Xa quixera eu ver un pleno municipal onde se fixo o concerto. E alcalde e concelleiros, sen pucho!!! Anda que non me iba rir nin nada!!
Iban saber o que é un carracho tomando o sol na pola dun codeso.
Se nono vexo, nono creo… co que custan catro cartaces para poñer nos arredores, e alo menos, que nos enteremos os veciños da movida que temos á porta da casa, e un toldo para protexer ós músicos dunha insolación.
Ó millor, é que gastaron todolos cartos no formigón e pedra labrada empregados na ponte do Burgo, que xa parece aquilo a pista de despegue do aeroporto de Peinador en vez dunha ponte romana!!
Bueno, anque iste é outro cantar e non o dos Ghalos. Menos mal que istes coa súa música, fixeron que se me pasara o cabreo por uns intres.
Que diferencia… Pola tarde, achegueime ó concello da Lama, a escoltar o concerto da banda de música da miña aldea de Muimenta, e alí, si que o publicitaron ben publicitado. E os músicos, sentíronse moi a gusto ante a xente que acudiu a escoitalos. Se ata se pasou algún membro da corporación que coñezo para supervisar as cousas.
Pois a levalo con calma, porque penso que esto é momentaneo. En canto pase isto do coronavirus, xa non haberá mais música nos barrios, e volverá todo po centro.
Pois ala, veña. Que teñades bo día, a ser bos, e perdédevos polas congostras dos arredores de Pontevedra, que de momento aínda non lles botaron o formigón que tanto gusta a esta corporación municipal.
Apertas para todos.
(As fotos son dos Ghalos e de Radio Nova da Lama)
PUIDERA SER…
PUIDERA SER..
E unha das tres cantiguiñas que fixen durante o confinamento.
Niste caso, dedicada ó día da Patria Galega que celebramos o vindeiro día 25, e feita dun poema do meu amigo e compañeiro Baldomero Iglesias Dobarrio (Mero), do seu poemario “RECENDOS DE LUZ E SOMBRAS”
Espero que vos guste e que a compartades se vos presta.
Que teñades bo día da Nosa Patria, moitas grazas, e unha aperta para todos.
Deixovos o poemiña de Mero:
PUIDERA SER
Puidera ser Galicia a Nosa Patria
se a memoria de quen somos se lembrara.
Puidera ser Galicia a Nosa Patria
se nacer nesta Nación
fose a honra aínda gardada.
Puidera ser Galicia a Nosa Patria
se a nosa Fala, estivese
en boca madurada.
Puidera ser Galicia a Nosa Patria
se os seus fillos deixaran de purgala.
Puidera ser Galicia a Nosa Patria
se deixaran un día de matala.
Puidera ser Galicia a Nosa Patria
se os de fóra non viñeran explotala.
Pudiera ser Galicia a Nosa Patria
se os menceres abriran alboradas.
Pudiera ser… E aínda así é a Nosa Patria
se entre todos somos quen de recobrala.
Puidera ser Galicia a Nosa Patria
Se a memoria de quen somos se lembrara.
https://www.youtube.com/channel/UCtCBIG_lsq37q26iSqKSzug/featured?view_as=subscriber
AÍ VEN O MAIO
AÍ VEN O MAIO
AÍ VEN O MAIO DE FLORES CUBERTO …
Esta, é unha estrofa popular, coa que se lle daba a benvida ó mes mais florido do ano, utilizada tamén por Rosalía e Ramón Cabanillas.
PUXÉRONSE Á PORTA CANTÁNDOME OS NENOS…
Os nenos do lugar, eran os que iban cantando de porta en porta cun maio, que se facía (varía según o lugar) nunha taboa espetada nun pau e toda cuberta de frores e fiuncho.
E OS PUCHOS FURADOS PARA MIN ESTENDENDO…
Ó rematar de cantar, os nenos pasábanlle un pucho ó ointe para recibir os agasaios polos seus cantos. Ó decir “puchos furados” da a entender, que os nenos eran probes.
PEDÍRONME CROCAS DOS MEUS CASTIÑEIROS…
As “crocas” son as castañas secas no canizo, teñen outros nomes según a bisbarrra. Polo Deza tamén se coñecen como “cascallos” ou “Castañas pilongas” e cando chegaba o mes de Maio, aínda quedaban castañas das recolleitas no ano anterior.
PASADE, RAPACIÑOS, CALADOS E QUEDOS…
O oínte pídelle ós rapaces que entren na casa.
QUE O QUE É POLO DE HOXE QUE DARVOS NON TEÑO…
Anque non ten nada que darlles de comer
EU SONVOS O PROBE DO POBO GALEGO…
Porque é o pobo galego que está pobre
PARA MIN NON HAI MAIO, PARA MIN SEMPRE É INVERNO!
Refírese a que está probe durante todo o ano.
CANDO EU ME ATOPAR DE DONOS LEBERTO…
Cando se libere dos explotadores e dos señores do pobo (Señores da casa grande)
E O PAN NON MO QUITEN TRABUCOS E
PRÉSTEMOS…
E cando os frutos das súas colleitas non llos quiten os empeños e os préstamos dos bancos.
E COMO OS DO ABADE FLOREZAN MEUS EIDOS…
Cando as súas hortas señan ricas en colleitas coma as dos curas e as da igrexa en xeral.
CHEGADO HABERÁ ENTONCES O MAIO QUE EU QUERO.
Entón si será primavera para el e para o pobo galego, sen impostor, cregos e señores.
QEREDES CASTAÑAS DOS MEUS CASTIÑEIROS…
Dille os nenos, que se queren o agasaio das castañas.
CANTÁDEME UN NAIO SEN BRUXAS NIN DEMOS
Que lle canten un maio que non conteña supersticións… un maio diferente
UN MAIO SEN SEGAS, USURAS NIN PREITOS…
Un maio sen ter que ir a Castela á sega, sen préstamos e sen preitos ca xustiza.
SEN QUINTAS NIN PORTAS, NIN FOROS, NIN CREGOS…
Sen ter que facer a MILI obligatoria (A miña interpretación persoal) sen pagar impostos por vender as colleitas, e sen ter que pagar ós señores e á igrexa por traballar a terra.
